Fiyatı belli bir fiat (itibari) para birimine ya da sanal bir varlığa sabitlenen stablecoin'ler nasıl çalışıyor? Stablecoin fiyatını sabit tutan ne? Bu sorulara yanıt vermeden önce kısa bir hatırlatma yapmak gerek:

Stablecoin nedir?

Stablecoin, çeşitli yöntemler kullanarak değerleri sabit tutulan kripto para birimleridir.

Detaylı bilgi için: Stablecoin nedir?

Stablecoin'ler; sanal varlık işlemlerinin güvenliği, hızı ve düşük işlem ücreti gibi özellikleri içinde barındırırken itibari para birimlerinin sabit fiyatından yararlanmak için tasarlanmıştır. Bu, ilk olarak ticarette kripto paraların fiyat istikrarsızlığının etkisini en aza indirmek, günlük hayattaki harcamalar ve finans kuruluşları arasında köprü görevi görmek için yapılmıştır. Artık stablecoin'ler, ödeme yapmanın yükünü ve masrafını azaltmak için ana akım bankacılığa dallanmaya başladı. 

Stablecoin'lerin dört temel türü vardır. İtibari para, emtia ya da kripto para birimleri tarafından desteklenen sabit fiyatlı stablecoin'ler ve merkeziyetsiz biçimde çalışan, otomatik olarak değerlerini korumak için algoritmalara ve akıllı sözleşmelere dayanan stablecoin'ler… 

Stablecoin'ler yasalara aykırı mı?

Bankacılar ve düzenleyiciler stablecoin çözümlerini faydalı birer araç olarak görse de bazı tokenlerin ulusal para birimleriyle rekabet etme potansiyeli ürkütüyor. 

Cevap ise nasıl ve kim tarafından kullanıldığına bağlı. Haziran 2019'da Facebook, Libra stablecoin projesini ortaya attı. O zamandan bu yana değeri düşürülmüş markadan kurtulmak için adı Diem olarak değiştirdi. Amaç, sosyal medya ağları üzerindeki 2,3 milyar üyenin ödeme için kullanabileceği ulusal para birimi destekli bir stablecoin oluşturmaktı. 

İlgili: Otomatik Piyasa Yapıcı (Automated Market Maker) nedir?

Birkaç gün içinde tepki yağdı. Sıkı regülasyona çağrıları yapıldı. Libra; ulusal egemenliğe ve dünyanın finansal yapısına bir tehdit olarak nitelendirildi. Merkez bankaları, regülatörler ve dünya çapındaki uluslararası finansal kuruluşlar tarafından kıyamet senaryoları yazıldı. Şimdilerde tepkiler hafifledi ve Libra yoluna devam ediyor, ancak halen önünde büyük engeller var.

İtibari para (fiat) destekli stablecoin nedir?

İtibari para destekli stablecoin'ler, her coin için birebir oranda itibari para desteği sunarak fiyatı sabit tutar. 

İlk ve en basit stablecoin, birebir oranda itibari para destekli olandır, özellikle ABD doları, avro, yen vb. İtibari para destekli stablecoinler, itibari para birimini çıkaranın "tüm güveni ve kredisi" ve aslında ülkenin merkez bankasının koruduğu değer ile desteklenir.

İlgili: Kripto Para Borsalarında Likidite Nedir?

Bunların en büyüğü, toplam piyasa değeri bakımından açık ara farkla Tether'dır. Diğer önde gelen stablecoin'ler Circle ve Coinbase'in USD Coin (USDC), Binance USD (BUSD) ve DAI olarak sıralanıyor.

Tether uzun süre boyunca birebir oranda yüzde yüz ABD doları destekli olduğunu iddia ediyordu. New York Başsavcısı Tether'e dava açtıktan sonra, yüzde 26'sının kardeş şirketi Bitfinex borsasına ait IOU olduğu ortaya çıktı. Tether yakın zamanda "nakit rezervlerinin" yaklaşık yüzde 3'ünü nakit bulundurduğunu açıkladı. 

Varlık destekli stablecoin nedir? 

Varlık destekli stablecoin, altın gibi fiziksel varlıkları barındırmaları dışında itibari para destekli stablecoin'lere benzer. 

Emtia destekli stablecoin'ler, geleneksel değer saklama aracı altın gibi çeşitli maddi teminatlar ile itibari para birimlerinin yerine geçer. Ancak diğerleri, değerli metallerle dolu sepetler, hatta İsviçre'deki mülkler ile desteklenir. Bu stablecoin'ler, genellikle belirli miktar emtiaya bağlıdır ve bilinen konumda saklanır. Sık sık denetimlere tabi olur — ki itibari stablecoin Tether, bundan uzun süre kaçınmayı başarmıştır.

İlgili: İşlem ücreti nedir? Neden işlem ücreti ödenir?

Paxos CEO'su Charles Cascarilla tarafından geliştirilmiş bir ERC-20 tokeni olan Pax Gold, Birleşik Krallığın başkentinde Brinks'in LBMA onaylı altın kasasında saklanan ve değerli maden için kullanılabilecek bir ons London Good Delivery altını ile desteklenir. Digix Gold ise Singapur'da saklanan ve üç ayda bir denetlenen yüzde 99,99 saflıkta bir gram altın tarafından desteklenir.

Algoritmik stablecoin nedir?

Bu karmaşık stablecoin'ler, fiyatı sabit tutmak için piyasayı yönlendirerek arzı arttıran veya azaltan algoritmalar ve akıllı sözleşmeler kullanır. 

Stablecoin'lerin en karmaşık versiyonu, hiçbir teminat tarafından desteklenmeyen algoritmik stablecoin'lerdir. Adından anlaşılacağı üzere değeri; tokenin fiyatını takip ettiği itibari para birimine sabit tutmak için piyasadaki token arzını otomatik olarak azaltan veya artıran özel algoritma ve akıllı sözleşmeler ile kontrol edilir. Eğer piyasa fiyatı dolar, avro veya herhangi itibari para biriminin altına düşmeye başlarsa, algoritmalar tokenleri dolaşımdan kaldırır. Eğer stablecoin değeri, itibari para biriminin üstüne çıkarsa, sistem yeni stablecoin'leri piyasaya sürer.

İlgili: Tezgah üstü piyasa (Over the Counter, OTC) nedir?

Aslında amaç, fiyat seviyesini korumak için stablecoin arzını düşürecek veya artıracak merkeziyetsiz ve otomatikleştirilmiş bir merkez bankası meydana getirmektir.

Kripto destekli stablecoin nedir?

Kripto destekli stablecoin'ler, değerlerini sabit tutmak için aşırı teminatlandırılmış kredi kullanır.

Kripto teminatlı stablecoin'ler, bir ya da daha fazla sayıda başka kripto para biriminden oluşan sepetlerle desteklenir. Sepettekilerin kendileri de fazlasıyla değişken oldukları için bu stablecoin'ler gereken miktardan fazla teminata bağlıdırlar ve alıcıların, teminatın değerinin çok fazla düşmesi durumunda likide edilecek akıllı sözleşmelere (smart contract) teminat tokenlerini bağlamalarını gerektirirler. Stablecoin'lerin yenileriyle değiştirilmesiyle teminat tahsil edilebilir.

İlgili: Oracle nedir? Oracle ne işe yarar?

En iyi bilinen kripto destekli stablecoin'lerden biri olan MakerDAO'nun DAI'sı 1 dolara sabitlenmiştir. Bununla birlikte MakerDAO'nun, ETH'nin değerinin likidasyonlara boğulduktan sonra 24 saatten kısa bir sürede yarı yarıya düştüğü 12 Mart 2020'deki "kara kuğu" olayında öğrendiği üzere sistemin olağanüstü durumları kaldırabileceğinden emin olmak hayati önem taşıyor. Bu da onu, hatırı sayılır yönetişim ve açık satış yönetimi değişiklikleri uygulamaya zorluyor.

Bu yazılar da ilginizi çekebilir:

SORUMLULUK REDDİ: Burada yer alan ifadeler yatırım tavsiyesi değildir. Piyasaları iyice araştırmadan, farklı çevrelerden yorum almadan kesinlikle işlem yapmayın. Güvendiğiniz yatırımcıların yorumlarını okuyun, fikirlerine danışın. Her yatırım işleminin risk içerdiğini unutmayın. Herhangi bir işlem yaparken kendi kararınızı kendiniz verin. Cointelegraph, yatırım ürün ya da hizmetlerinden doğan veya doğduğu iddia edilen hiçbir zarar veya kayıptan dolaylı ya da doğrudan sorumlu kabul edilemez.