Geleneksel yöntemde emir defterlerine kaydedilen alım satım işlemlerini, kendiliğinden çalışan akıllı sözleşmelerle yöneten sisteme otomatik piyasa yapıcı (Automated Market Maker, AMM) denir.
İlkel çeşitleri ilk kez 90'lı yılların başında uygulamaya konan AMM, piyasa ya da borsaya likidite sağlamak için oluşturulmuştu.
Genellikle otonom alım satım platformları ve merkeziyetsiz kripto para borsalarında (DEX) kullanılan AMM, alıcı ve satıcılar arasındaki eşleşmenin belli bir merkez ya da otorite tarafından kontrol edilmesi ihtiyacını ortadan kaldırır.
İlginizi çekebilir: Kripto para borsalarında hangi emirler kullanılır?
Otomatik piyasa yapıcı, iki varlık arasında gerçek zamanlı fiyat sunmaya hazır bir yapay zeka olarak düşünmek mümkün.
Güven ihtiyacını ortadan kaldıran, sıfır bilgi ispati (Zero Knowledge Proof) ile alım satım yapma olanağı sunan AMM, her kullanıcının borsa için piyasa yapıcı (market maker) olabilmesine ve işlem ücretleri üzerinden kazanç elde etmesine izin veriyor.
Kullanıcıların ihtiyaç duyduğu likidite yine kullanıcılar tarafından karşılanır
AMM tabanlı merkeziyetsiz borsalar, alıcı ve satıcıları uzlaşı ortamında buluşturan geleneksel emir defteri kullanmaz. Bunun yerine işlem çiftindeki her iki değer varlığının yer aldığı likidite havuzlarını akıllı sözleşme ile birbirine bağlar. İşlemlerdeki likidite, alım satım ücretlerinden pasif gelir elde etmek isteyen ve ağa destek veren kullanıcılar tarafından sağlanır.
Otomatik piyasa yapıcı örnekleri arasında öne çıkan isimlerden olan Uniswap (UNI), kullanıcıların sisteme kilitledikleri varlık karşılığında likidite sağlayarak pasif gelir elde etmelerine olanak sunuyor. Ethereum (ETH) tabanlı bu protokole benzer biçimde SushiSwap (SUSHI), Curve (CRV) ve Balancer (BAL) gibi alternatifler de AMM hizmeti veriyor.
AMM nasıl çalışır?
Geleneksel kripto para borsalarında işlem yaparken, elinizdeki varlığı başka bir varlığa dönüştürmek için sizin işleminizin tersini yapan bir kullanıcıya ihtiyaç duyarsınız. Borsadaki emir defteri üzerinde listelenen uygun işlemler eşleşir ve iki kullanıcı arasında takas gerçekleşir.
Ek okuma: Fiyat endeksi nedir? Borsalardaki fiyatlar neden farklı?
Örneğin, kripto para borsası Binance'in merkeziyetsiz işlem platformu Binance DEX üzerinde Binance USD (BUSD) karşılığında Binance Coin (BNB) satan bir kullanıcı otomatik biçimde başka bir kullanıcı ile eşleştirilir.
Uniswap gibi platformlarda ise eşler arası (Peer to peer, P2P) bağlantı yerine "Peer to Contract (Eşten sözleşmeye, P2C)" ismi verilen sistem kullanılır.
AMM protokollerinde karşı tarafa, yani sizin gibi işlem yapan başka bir kullanıcıya ihtiyaç yoktur. Bunun yerine protokol, otomatik biçimde "piyasa yapan" bir akıllı sözleşme çalıştırır. Otomatik piyasa yapıcılar, varlıkların fiyatlarını belirlemek üzere önceden hazırlanmış algoritmaları kullanır.
İlginizi çekebilir: Tezgah üstü piyasa (Over the Counter, OTC) nedir?
SORUMLULUK REDDİ: Burada yer alan ifadeler yatırım tavsiyesi değildir. Piyasaları iyice araştırmadan, farklı çevrelerden yorum almadan kesinlikle işlem yapmayın. Güvendiğiniz yatırımcıların yorumlarını okuyun, fikirlerine danışın. Her yatırım işleminin risk içerdiğini unutmayın. Herhangi bir işlem yaparken kendi kararınızı kendiniz verin. Cointelegraph, yatırım ürün ya da hizmetlerinden doğan veya doğduğu iddia edilen hiçbir zarar veya kayıptan dolaylı ya da doğrudan sorumlu kabul edilemez.