Yetki İspatı (Proof-of-Authority, PoA), Hisse İspatı’nın (PoS) değiştirilmiş bir türü olarak görülen ve blockchain katılımcılarının işlem bloklarını doğrulamak için kripto para yerine kimlik ve itibarlarını ağa bağladıkları bir mutabakat mekanizmasıdır. Yetki İspatı, Polkadot’un geliştiricisi Parity Technologies ve Ethereum’un kurucu ortaklarından Gavin Wood tarafından 2015 yılında geliştirilmiştir.
Yetki ispatı kullanan blockchain ağlarında yeni blok üretme yetkisi, bu işlemi gerçekleştirmek için kimliği ve yetkinliği önceden doğrulanan ve düğüm olma hakkı kazanan ağ katılımcılarına verilir. Katılımcılar, ağın yönetimi ve güvenliğini hesaplama gücü veya parayı değil, itibar ve kimliklerini kaynak olarak sağlarlar.
Emek İspatı (PoW) ve PoS kullanan blockchain ağlarına kıyasla PoA, neredeyse sıfır enerji tüketimiyle çok daha yüksek performans ve işlem çıktısı ortaya koyar. Buna ek olarak PoA blockchain’lerde ödenen işlem ücreti de son derece düşüktür.
İlginizi çekebilir: En Sade Anlatımla Blockchain Nedir, Nasıl Çalışır?
PoA ağlarında doğrulayıcı olmak isteyenlerin gerçek kimliğini doğrulaması, para yatırmaya istekli olması ve itibarını ortaya koyması gerekir. Herkese eşit uygulanan yöntemler ile ve sıkı bir inceleme sürecinin ardından seçilen doğrulayıcılar, ağın işleyişinden yalnızca kendileri sorumlu olurlar ve gerçek kimliklerinin açık olması nedeniyle itibarlarını koruma güdüsüyle teşvik edilirler.
PoA ve diğer mutabakat mekanizmaları
PoA ve PoW
Blockchain ve kripto para sektörü yaygınlık kazandıkça, emek ispatı mutabakat mekanizmasının yeterli olmadığı noktalar belirginleşmeye başladı. Bitcoin ve mevcut durumda Ethereum gibi blockchain ağları tarafından kullanılan bu mekanizma, madencilik yoluyla mutabakat sağlandığından dolayı yoğun enerji kullanımı gerektiriyor. Buna ek olarak, PoW ağları yaygın kullanım için gerekli ölçeklenebilirliği de sağlayamıyor.
Yetki ispatı mutabakat mekanizmalarında madencilik yapılmadığından dolayı, bu mekanizmayı kullanan ağlar standart bilgisayarlar tarafından kullanılanın haricinde neredeyse hiçbir enerji kaynağı gerektirmiyor.
İlginizi çekebilir: Proof of Work (İş / Emek İspatı) nedir? Nasıl çalışır?
PoA ağlarda doğrulayıcı sayısının son derece sınırlı olması, oluşturulan iki blok arasındaki onay süresinin de PoW ağlara kıyasla oldukça azalacağı ve çok daha fazla işlem yürütülebileceği anlamına geliyor. PoA ağlarda ödenen işlem ücreti de kimilerinde astronomik ücretlerin ödendiği ağların yanında son derece düşük kalıyor.
Özel donanım gerektirmemesi sayesinde çok daha hesaplı bir şekilde yönetilen PoA blockchain’ler, saldırılara karşı da emek ispatı blockchain’lere kıyasla çok daha dayanıklı. Ağdaki düğümlerin yarısından çoğunu ele geçirerek blockchain’in kontrolünün ele alınabildiği yüzde 51 saldırısını PoA ağlarda düzenlemek, birbirine doğrudan bağlı olmayan düğümlerin yüzde 51’inin kontrolünü ele geçirmek çok daha zor olduğundan dolayı pek mümkün değil. Buna ek olarak, düğümlerin kimliği önceden doğrulandığından dolayı, çevrimiçi olmayan düğümleri doğrulama sürecinden çıkartarak ağı korumak mümkün.
İlginizi çekebilir: %51 Saldırısı (Attack 51%) Nedir? Bitcoin'e %51 Saldırısı Yapmak Mümkün mü?
PoA ve PoS
Hisse ispatı mutabakat mekanizması, emek ispatı mekanizmasının eksikliklerini giderme amaçlı bir alternatif olarak geliştirildi. Ağa kripto para kilitleyerek doğrulayıcı olunabilen PoS ağlar, madencilik yapılmadığından dolayı ciddi bir enerji tasarrufu sağlıyor ve PoW ağlara kıyasla saniyede çok daha fazla işlem gerçekleştirebiliyor.
Ne var ki PoS ağların da bazı eksiklikleri mevcut. PoS ağlarında doğrulayıcılar için teşvik, ağa stake ettikleri, yani kilitledikleri miktarı kaybetme endişesiyle sağlanıyor. Ne var ki parasal olarak aynı değerde olan bu miktarlar, bir katılımcının toplam birikiminin yüzde 40’ıyken, bir diğer katılımcı için yüzde 1 olabilir. Bu da ağın çıkarlarına göre hareket etmek için aynı motivasyona sahip olmayacakları anlamına gelir.
Yetki ispatı, bu sorunu çözmek için tasarlandı. PoA ağlarda doğrulayıcılar paralarını değil, herkes için eşit değere sahip olan itibarlarını stake ediyor. Kimlikleri tüm blockchain katılımcıları tarafından bilinen doğrulayıcılar, böylece ağın güvenliğini sağlamada eşit motivasyona sahip oluyor.
İlginizi çekebilir: Proof of Stake nedir? Hisse İspatı türleri nelerdir?
PoA mutabakat mekanizmasında doğrulayıcıların kimliklerinin doğrulanması gerekliliği, anonimliğin öne çıktığı ve buna ek olarak binlerce düğümü olan Bitcoin ve Ethereum gibi açık ağlarda kullanımını elverişsiz hale getiriyor. Bu nedenle PoA, görece daha az sayıda düğümün olduğu ağlarda kullanılmaya uygun bir mekanizma.
Az sayıda düğüm olması, ağın daha merkezi olacağı anlamına geliyor. Merkeziyetsizlik açık blockchain’lerin temel değerlerinden biri olduğundan dolayı, bu mutabakat mekanizması özel blockchain ağlarında kullanıma daha uygundur.
PoW ve PoS ağlarda mutabakat, yani oluşturulan iki blok arasındaki süre değişiklik gösterirken, bu süre PoA ağlarda daha öngörülebilirdir.
Kaynak: Bitnovo
PoA mekanizmasının kullanım alanları
PoA mutabakat mekanizması diğer mekanizmalara kıyasla çok daha az sayıda düğüm içerdiğinden ve daha merkezi olduğundan dolayı, işletme düzeyinde blockchain ağlarında kullanıma daha uygundur. Güvene dayalı olmayan PoW ve PoS ağların aksine, düğümler arasında halihazırda oluşturulmuş bir güven olması gerekir. Bu da mekanizmayı birbirini tanıyan yetkililerin yönettiği ağlarda kullanıma daha uygun kılar.
PoA, bu nedenle şirketler tarafından tedarik zinciri çözümlerinde de yaygın olarak kullanılan bir mekanizmadır. Bankalar da aynı nedenlerden dolayı blockchain ürünlerinde PoA mekanizmasını tercih eder.
Uygulama ve güncellemelerin mainnet’e taşınmadan önce test edildiği zincirler olan testnet’ler de bu mekanizmanın kullanım alanlarından biridir. Yeni özellik ve uygulamalar için mainnet’te başlatılmadan önce kontrollü bir deneme ortamı sunar.
Yetki ispatı, ağdaki yoğunluğunu azaltmak için ana zincire paralel olarak çalışan ve köprü ile bağlanan yan zincirlerde de yaygın olarak kullanılır.
İlginizi çekebilir: Parachain nedir? Relay Chain ne işe yarar?
PoA, ilk olarak Ethereum’un Aura tabanlı testnet’i Kovan’da kullanıldı. Bu testnet, daha sonra Ropsten testnet’in istikrarsızlık sorunlarını çözmek için de kullanıldı.
Tedarik zinciri yönetim platformu VeChain’in açık blockchain’i VeChainThor da yetki ispatı mutabakat mekanizmasını kullanıyor.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
SORUMLULUK REDDİ: Burada yer alan ifadeler yatırım tavsiyesi değildir. Piyasaları iyice araştırmadan, farklı çevrelerden yorum almadan kesinlikle işlem yapmayın. Güvendiğiniz yatırımcıların yorumlarını okuyun, fikirlerine danışın. Her yatırım işleminin risk içerdiğini unutmayın. Herhangi bir işlem yaparken kendi kararınızı kendiniz verin. Cointelegraph, yatırım ürün ya da hizmetlerinden doğan veya doğduğu iddia edilen hiçbir zarar veya kayıptan dolaylı ya da doğrudan sorumlu kabul edilemez.