Ethereum blockchain üzerinde çalışan Compound protokolü, varlıkların arz ve talebine dayalı faiz oranları içeren para piyasaları oluşturmaya yarıyor. Compound sayesinde hiçbir aracı olmadan kredi alma, borç verme ve faiz geliri elde etme gibi seçeneklere erişmek mümkün. Sistemdeki faiz oranları arz ve talep dengesine göre belirleniyor. Faiz hesaplamaları belirli bir algoritma üzerinden otomatik biçimde gerçekleştiriliyor.

Basite indirgeyecek olursak, merkeziyetsiz finans (DeFi) sisteminin tipik bir örneği olan Compound, geleneksel bankacılık sisteminde ezelden beri var olan temel problemleri çözmek amacıyla geliştirilmiş.

İlginizi çekebilir: DeFi nedir? Merkeziyetsiz finans ne demek?

Bilindiği üzere bankada vadeli mevduat oluşturulduğunda, vade süresi dolana kadar o paraya dokunulamıyor. Paranın kullanılması durumunda faizden feragat etmek gerekiyor. Compound ise bu kemikleşmiş soruna kökten çözüm sunma hedefinde.

Geleneksel bankacılık sisteminde, vade süresi dolana kadar mevduat hesabındaki paraya dokunulamazken Compound protokolünde, bir yandan faiz alınırken diğer yandan sisteme kilitlenen para kullanılabiliyor.

Temel anlamda Compound protokolü, akıllı sözleşmeler vasıtasıyla kendi kendine çalışan kredi verme ve alma platformu gibi düşünülebilir. Kredi sunan taraf ile borç almak isteyenler, faiz oranı veya teminat gibi şartlar konusunu müzakere etmek zorunda kalmadan doğrudan protokol üzerinden işlem gerçekleştirebiliyor.

Platform üzerinde oluşturulan her para piyasası, Ethereum tabanlı varlıklarla çalışıyor. Ethereum ağının para birimi Ether (ETH), ERC-20 standardında çalışan Dai ve Augur bunlara örnek gösterilebilir.

Protokol üzerindeki tüm kayıtlar şeffaf biçimde arşivleniyor. Gerçekleşen işlemler ve faiz oranları dileyen kişilerce açık biçimde izlenebiliyor. 

Varlık arzı nasıl oluşuyor? cToken nedir?

Compound protokolünde, faiz getirisi sağlamak için sisteme kilitlenen paralar "cToken" olarak tanımlanan tokenlere dönüştürülüyor. 

Kullanıcı, elindeki varlıkları sisteme kilitlediği zaman aynı tokenin "c" versiyonuna sahip oluyor. Söz gelişi sisteme 1.000 Tether (USDT) kilitleyen kullanıcı bunun karşılığında 1.000 cUSDT alıyor.

Sisteme kilitlediği meblağ kadar cToken alan kullanıcı, vade sonunda ne kadar cToken iade ederse o oranda faiz getirisi elde ediyor.

Bahsini ettiğimiz bu cToken'ların alınıp satılması da mümkün. Burada teorik olarak, sisteme kilitlenen asıl mevduat devredilmiş oluyor.

İlginizi çekebilir: Arbitraj nedir? Bitcoin arbitraj nasıl yapılır?

Geleneksel bankacılık sisteminden üzerinden anlatmaya çalışırsak, bankada vadeli hesap açmış kişi, vade süresi dolmadan bu tutarın belli bir kısmını başkasına devretmiş gibi oluyor. Vade sonunda da herkes payına düşen oranda faiz alıyor.

Varlıklarını sisteme kilitleyen kullanıcıların paraları havuzda birikiyor. Biriken meblağ, ihtiyaç sahibi diğer kullanıcılara veriliyor.

Compound piyasasının genel görünümü. Kaynak: Compound.finance

Bu yazı hazırlanırken Compound piyasasında 1 milyar doların üzerinde arz oluşmuştu. 373 milyon doların üzerindeki tutar borç olarak verilmişti. Öne çıkan üç piyasa ise Basic Attention Token (BAT), Ether (ETH) ve USD Coin (USDC) olarak sıralanıyordu.

Compound kredi verme / kredi alma nasıl yapılır?

Kaynak: Compound.finance

Web3 kripto para cüzdan sahibi olmanın şart koşulduğu Compound sistemine, bu yazı hazırlanırken Coinbase Wallet, Ledger veya MetaMask ile bağlanılabiliyordu.

Kullanıcının cüzdanı yoksa, Compound yetkilileri pratik olması bakımından internet tarayıcısı tabanlı MetaMask Web3 cüzdanının oluşturulmasını öneriyorlar.

Cüzdan hesabına ait doğrulama tamamlandıktan sonra para yatırma ve borç alma işlemleri yapılabiliyor.

Compound'a para gönderme

Kaynak: Compound Blog

Bağlantı kurulduktan sonra, Ethereum cüzdandan dilenilen ölçekte meblağ doğrudan Compound havuzuna aktarılıyor. Sistem tarafından belirlenen faiz oranı kabul edildikten sonra işlem gerçekleşiyor. Kazanılan faiz tutarlarıyla birlikte yatırılan bakiye zamanla artmaya başlıyor.

İstenildiği zaman, istenilen miktarda bakiye Ethereum cüzdanına geri gönderilebiliyor.

Compound üzerinden kredi çekme

Merkeziyetsiz finansal protokol Compound üzerinden kredi çekmek için öncelikle sisteme belli bir miktar para yatırmak gerekiyor. Kullanıcı sisteme aktardığı teminat tutarı ölçeğinde borç alma hakkı kazanıyor.

Compound nakde sıkışanlara değil, yatırım enstrümanları üzerinden spekülatif hareketler arayışında olanlara hitap ediyor. Zira havuza teminat yatırmadan borç almak mümkün değil.

Yukarıdaki adımları takip edip sisteme kripto paralarınızı aktardığınızda, kredi çekebileceğiniz limit otomatik biçimde hesaplanıyor. Hangi kripto para biriminin ne tutarda yatırıldığına bağlı biçimde alınabilecek tutarlar listeleniyor.

İlginizi çekebilir: Token/Coin Burn (Coin Yakma) işlemi nedir?

Yatırılan kripto para birimi ile borç alınmak istenen kripto para birimlerinin çeşitleri farklı olabiliyor. Elbette algoritma, seçimlere uygun biçimde faiz tutarını ve maksimum borç miktarını güncelliyor.

Compound kredi faizi nasıl hesaplanıyor?

Sistem üzerinde kredi talep edenlerin ve havuza yatırım yatıranların miktarına göre faiz düzenli aralıklarla hesaplanıyor. Protokol üzerindeki güncel arz ve talebe uygun biçimde faiz yenilemesi yapılıyor. Geliştiricilerin ifadesine göre faiz oranları 15 saniyede bir güncelleniyor.

Algoritma, her 15 saniyede bir faizleri ve teminat-borç oranlarını hesaplıyor. Faizler düşer, mevduat sahipleri paralarını çekmeye başlarsa, bu sefer faizler artarak denge sağlanıyor.

COMP token nedir?

Compound oluşumu, bugüne kadar sisteme kilitlenen kripto paralar karşılığında cToken sunarak faiz getirisi vadediyordu. Şubat ayında ise Compound Governance Token (COMP) isimli yönetişim tokeni hayata geçti.

Amaç, gerçek anlamda merkeziyetsiz yapının temellerini oluşturmak. Bu şekilde sistemin kontrolü demokratik biçimde kullanıcılara teslim edilecek.

Platformun yönetişim tokeni olan COMP'a sahip olan kullanıcılar, yönetiminde direkt söz sahibi olabiliyor. Protokol üzerinde masaya konulan öneriler hakkında fikir beyan edebiliyor, kendileri de protokolde değişiklik talebinde bulunabiliyor.

İlginizi çekebilir: En sade anlatımla blockchain nedir, nasıl çalışır?

Aslında COMP token, yönetim için oy hakkından fazlasını sunmuyor. Hisse senedi mantığında bir çalışma yapısı yok. Compound platformunun gelirlerinden pay almak gibi bir durum söz konusu değil.

COMP token nasıl alınır? COMP yatırım aracı mı?

Compound sisteminde işlem yapıldıkça ödül olarak COMP token kazanılıyor. Buradaki amaç yönetimde söz hakkı kazanmak olsa da, önde gelen borsalar üzerinde tokenin listelenmesi sonucunda büyük fiyat hareketleri yaşandı.

CoinMarketCap verilerine göre 17 Haziran tarihinde 75 dolardan işlem gören token, 22 Haziran tarihinde 300 doların üzerine çıktı.

COMP token için maksimum arz 10 milyon ile sınırlanmış durumda. Bu yazı hazırlanırken, dolaşımda yaklaşık 2,5 milyon COMP bulunuyordu. Her gün 2.500 ila 3.000 arasında COMP, protokol üzerinden işlem yapanlara ödül olarak dağıtılıyor.  

Piyasaya sürülmesinin heyecanı azaldığında ve dolaşımdaki arz arttığında COMP tokenin spekülatif bir araç olmaktan çıkması bekleniyor. Ancak o zaman gerçek amacına hizmet edecek, yani protokolün yönetiminde söz sahibi olmak kullanılacak.