9 Haziran 2023 günü Ethereum’un eş-kurucusu Vitalik Buterin kendi blog sayfasında önemli bir yazı yayınladı. Taze taze bu yazısını okurlarımız için özetlemek ve yorumlamak istedik.

Buterin blog yazılarında zaman zaman Ethereum ekosisteminde çalışan geliştiriciler ve girişimciler için, bu blok zincirin geleceğine yönelik olarak gidişatı etkileme -hızlandırmayönünde önerilerini açıklar. Bu son yazısında geliştiricilerin dikkatine sunduğu görüşleri de son aylarda tartışılan başlıca problemli konular üzerine. Kısacası, kripto cüzdan uygulaması geliştirenlerin son aylarda zorluk yaşadıkları ve Ethereum platformundan ilgi bekledikleri konulara blog yazısında bir çeşit cevap vermiş Buterin.

Şimdi hemen yazının bir özetini verelim.

Özet:

Ethereum’un gelecekteki başarısı başlıca üç konuda geliştirme yapılmasına bağlı. Bu üç konuda yapılacak geliştirmelerin hepsinin birden yapılması, üçünden birinin ya da ikisinin değil, tamamının birlikte gerçekleşmesinin önemini vurgulamış Vitalik.

  1. Layer-2 ağlara geçişin tamamlanması: Yani, herkesin zaman içinde sadece bu ağlarda işlem yapar hale gelmesi,
  2. Cüzdan güvenliğinin tamamlanması: Yani, tüm kullanıcıların zaman içinde akıllı kontrat cüzdanlarına (AKC) geçiş yapması,
  3. Gizliliği koruyan transferler: Kimliklerin ve şahıs/şirket itibarlarının blok zincir üzerindeki transferlerde gizli kalması ve kaybedilen adreslerin sosyal olarak geri kazanılması.

Bunlar yapılmadan kullanıcılar Ethereum'u benimsemeyecektir diyor Buterin. Birincisi transferlerde ödenen gas bedellerinin dolarlardan cent’ler düzeyine indirilmesi için elzem. İkincisi, birden fazla adres ve ağda işlem yapılabilmesi için zorunlu. Ve üçüncüsü de yapılan işlemlerin açık olmasının sakıncaları olması yüzünden elzem.

"Üçüncüsü olmadan, Ethereum başarısız olacaktır, zira tüm işlemlerin (ve POAP'lerin, vb.) herkesin görebileceği şekilde kamuya açık olması mahremiyeti ortadan kaldırıyor ve bu durumda da, kullanıcılar verileri şu veya bu şekilde gizleyen merkezi çözümleri tercih edecektir.” diyor Vitalik blog yazısında.

Buterin bu üç değişikliğin beraber gerçekleşmesi ve eş zamanlı bir şekilde ilerletilmesi gerektiğinin de altını çizmiş ve bunun da zorlukları beraberinde getireceğine işaret etmiş. Bugüne kadar alışılmış ve kolay olan, her kullanıcının bir adresi olur ezberini, zamanla karmaşıklaşan blok zincir ağ kullanımı ve NFT’ler gibi farklı ödeme çeşitlerinin ortaya çıkması ile artık değiştirmemiz gerekiyor demiş. 

Arkaplan:

Bu yazıda anlatılanları kavramak adına biraz arka plan vermem lazım. MetaMask şu anda en çok kullanılan Ethereum uyumlu cüzdan, bu cüzdan ile EVM uyumlu ağlarda ve Ethereum ağında alım-satım gibi, swap gibi işlemleri yapabiliyoruz. EOA (Externally Owned Account), yani Harici Sahip Olunan Hesap denilen yöntem sayesinde herkesin bir Ethereum cüzdan adresi oluyor ve hesaplara para yollamak için bu adresi kullanıyorduk. Ancak Ethereum ağında yüksek transfer bedeli ödenmesi ve yoğun işlem zamanlarında ağın kasması gibi sakıncalar yüzünden Layer-2 ağların kullanımının artması gerekiyor. Bu ağların kullanımının arttırılması ve zaman içinde daha da gelişecek olan token’laştırma projelerinde doğan ihtiyaçlar nedeniyle artık Harici Hesaplar kullanışsız kalacak.

Kullanıcıların, aynı anda bir çok hesabı birden kullanmak zorunda kalması, bu hesapların da EVM uyumlu olan farklı Layer-1 veya Layer-2 ağlarına ait olabilmesi, zorunlu olarak içinde akıllı kontrat barındıran akıllı cüzdanların geliştirilmesine yol açtı. Bunlara kısaca AKC ya da Akıllı Kontrat Cüzdanları diyoruz. İşlem güvenliği açısından da AKC’ler avantaj sağlıyor ancak asıl önemli ihtiyaç adreslerin veya cüzdan şifrelerinin kaybedilmesi ile ortaya çıkmakta.

Bugün toplumların yaygın şekilde kullanacağı bir cüzdan tasarlayan her ekibin karşısında dikilen büyük bir mesele var: Şifresini kaybeden kullanıcılar için ne yapılacağı. Merkezi sistemlerde, örneğin online banka uygulamalarında, şifresini kaybeden kullanıcıya merkezi veri tabanında kayıtlı olan eski şifresi silinip yeni bir şifre oluşturması istenir ve bunun için kullanıcıya bir e-posta bir de SMS yollanması yeterli olur. Oysa merkeziyetsiz blok zincir ağlarında böyle bir keyfiyet yok. Kimse başkasının şifresini bir veri tabanına kaydetmeye yetkili değildir, zaten bizler de birilerine böyle yetkiler verilmesini katiyetle istemiyoruz.

İşte merkezi veritabanları şifre saklamakta kullanılamayınca, alternatif olarak önerilen tüm çözümler beraberinde çeşit türlü karmaşıklığı getiriyor. Argent isimli Ethereum uyumlu cüzdan şirketi uzun zamandan beri bu konuda denemeler ve örnek uygulamalar yapmakta. Ben de bu cüzdanın eski bir kullanıcısıyım ve firmanın yıllardır deneye yanıla ilerlemesini arada bir varlıklarımı kaybetmelerine rağmen sabırla izliyorum. İşte Vitalik tarafından uygulamaya geçirilmesi talep edilen değişikliklerin 2 ve 3 numaralı olanları üzerinde Argent de kendince bazı geliştirmeler yapıyordu. Örneğin her kullanıcı için Ethereum ağına bir akıllı kontrat yüklüyordu.

Bu son blog yazısıyla beraber, yapılan çalışmaların Ethereum akil adamları grubu tarafında da karşılık bulduğu anlaşılıyor. Artık ağ tarafından da desteklenecek olan, kullanıcılar için kolay ara yüzleri olan yeni nesil AKC’ler geliştirilecek ve sistemsel karmaşıklıkların kaporta altında tutulmasına gayret edilecek.

Yapılacak çok iş var ve kullanıcılara kolay bir arayüz vermek de çok zorlu bir tasarım problemi. Son sözü yine Vitalik’ten alalım:

Benimle nasıl etkileşime geçileceğine dair talimatlar artık yalnızca basit bir ETH adresi olmayacak; birden çok Layer-2’deki, bir dolu adresin, gizli meta adreslerin, şifreleme anahtarlarının ve diğer verilerin bir kombinasyonu olması gerekecek.

Kaynak

https://vitalik.ca/general/2023/06/09/three_transitions.html