Takasbank'ın fiziksel altın ticaretini verimli ve güvenli hale getirme amacıyla duyurduğu blockchain tabanlı BiGA (Bir Gram Altın) platformu geçtiğimiz haftanın en çok konuşulan haberlerinden biri oldu. Borsa İstanbul'da tutulan fiziksel altının transferini blockchain üzerinde, dijital altın birimleriyle yapan bu yenilikçi sistemi Takasbank ekibi "altın ile EFT"nin blockchain'e aktarımı olarak özetliyor.

Yerli stablecoin değil, yerli blockchain platformu

Cointelegraph'a özel açıklamada bulunan Takasbank ekibine göre, altına endeksli fiyatıyla akla hemen sabit fiyatlı kripto para birimlerini (stablecoin) getirse de, BiGA başlı başına bir platform olarak geliştirildi. İzne tabi (permissioned) ve özel (private) bir blockchain olarak taslanan bu platformun kullanıldığı ilk ürün ise altın oldu. Kurulan bu sistem sayesinde 1 gram kaydi altın = 1 BiGA olarak değer taşıyor. İlk etapta Takasbank'a kayıtlı bankalarla sınırlı olan müşteriler istediği anda BiGA'larını verip, fiziki altınlarını alabiliyor.

Neden altın sorusunun cevabı 2016 yılına kadar uzanıyor. BiGA için yayınlanan teknik kılavuzda belirtildiği üzere, 2016 yılı ilk çeyreğinde Takasbank bünyesinde Blokzincir Çalışma Grubu adıyla bir ekip kuruluyor. Blockchain'in finans ekosistemindeki uygulamalarını araştıran ekip, Altın Transfer Sistemi (ATS) Projesi blockchain'e taşınmak için uygun bir aday olarak görülüyor. 

Temmuz 2018'de devreye alınan ATS, bankalarda tutulan altın bakiyelerinin bankalar arasında kaydi olarak transfer edilmesine olanak sağlıyor. Teknik kılavuzda bu kısım şöyle açıklanıyor:

"Altın Transfer Sistemi ile karşılığı Borsa İstanbul kasalarında tutulan fiziki altın kaydi hale getiriliyor. Yurt içinde Takasbank nezdinde bankaların hesabında tutulması sağlanıyor ve hesaplar arasında elektronik olarak transferi yapılıyor. Bu sistem sayesinde hem bireysel hem tüzel kişiler, bankalardaki altın hesaplarında yer alan altın tasarruflarını birbiri arasında tıpkı diğer para birimlerinde olduğu gibi transfer edebiliyor."

Geliştirici ekip tarafından "altının EFT'si" olarak tanımlanan ve daha geleneksel geleneksel yazılım sistemleriyle hayata geçirilen bu sistem,  BiGA projesiyle bir de blockchain versiyonuna sahip oluyor. Sabit değere endeksli yapısıyla stablecoin'lere benzeyen ancak bir stablecoin olmayan bu sistem, kendine özgü teknik kriptografik altyapısı ve altının daha önceden bankalar tarafından fiziken teslim edilmiş olması sayesinde tam anlamıyla 1-1 karşılığı olan bir değer meydana getiriyor.

Yasal uyumluluk için özel ve izne tabi blockchain

Yasal yükümlülükleri bulunan bir finansal sistemde blockchain'in kullanılabilmesi için, ağ üzerindeki düğüm noktalarının (node) bilinen kurumlar olması gerektiğini kaydeden Takasbank geliştiricileri, piyasada mevcut olan özel ve izne tabi blockchain örneklerinin BiGA projesi için yeterli olmadığını fark etmiş:

"Ağın sadece belli kurumlar arasında özel erişime tabi olmasına ek olarak, blockchain ağı üzerinde dolaşan verinin de o veriye paydaş olmayan taraflar (düğüm noktaları) tarafından içeriği bilinmeksizin onaylanabilmesi gerekiyordu. Ayrıca, bir otorite istediğinde içeriği görüntüleyebilmeliydi. Biz de seçtiğimiz framework üzerinde kriptografik geliştirmeler yaparak, ihtiyacımıza uygun modeli oluşturduk."

"Blockchain teknolojisinin mevcut regülasyona uyarlanabilirliğini ispatladık"

Bitcoin ve Ethereum tümüyle şeffaf, Zcash ve Monero tümüyle gizli transferler üzerine inşa edilmiş. Takasbank ekibi, günümüz finansal dünyasında bütünüyle gizli veya şeffaf bir transferleme modelinin kullanılabilir olduğunu düşünmüyor:

"Blockchain ile geliştirilecek bir altyapının mevcut regülasyonlara uyması için ilgili transferleme modelinin sadece transfer paydaşları ve otorite arasında görülebilir olması, diğer paydaşlara kapalı olması, ancak kapalı olduğu halde içeriğinin görülmeden işlemlerin onaylanabilmesi gerekiyor. Biz teknik olarak bu problemi çözmüş bulunuyoruz.

BiGA ile geliştirdiğimiz çözüm, blockchain teknolojisinin mevcut regülasyonlara uyarlanabilirliğini ispat çalışmasıdır."

Tüm finansal değerler blockchain'e taşınabilir

Takasbank Türkiye'de hem merkezi takas kuruluşu hem de ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemi olarak gerekli lisanslarla faaliyet gösteriyor. Üstelik başta SPK, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ve BDDK olmak üzere denetçi kurumlar tarafından sürekli gözetleniyor. Bu nedenle Takasbank'ın fiziksel altına dayalı bir altyapı geliştirmesi, Türkiye'de blockchain teknolojisinin finansal anlamda modellenebilmesi için de de önem taşıyor.

Takasbank'tan alınan bilgiye göre bu altyapı daha sonra istendiği takdirde Takasbank altında blokelenebilen herhangi bir varlığa da uygulanabilecek. Böylelikle Türkiye'nin finansal ekosisteminde işlem gören tüm değerleri bire bir karşılığı olacak şekilde dijital bir varlığa dönüştürmek ve bankalar veya kurumlar arası bir blockchain ağına dahil etmek kolaylaşacak.

Platformun ilk etapta kurumlar arası (B2B) çalışacağını belirten yetkililer, projenin sonraki adımlarında bankaların kendi müşterileri için cüzdan üretebileceğini ifade ediyor. Hatta KYC ve Dijital Kimlik konusundaki soru işaretleri yanıt bulursa, bankadan bağımsız kişisel cüzdan üretimi ve kullanımı için de teknik bir engel bulunmuyor.