Vadeli işlem; bir değer varlığını, belli bir tarihte ve önceden uzlaşılmış fiyat karşılığında alma veya satma anlaşmasıdır.
Vadeli işlem sözleşmesi uygulamaya alındığında, sözleşme tarihindeki gerçek piyasa fiyatına bakılmaksızın önceden anlaşılan fiyat üzerinden alım satım işlemi gerçekleşir.
Bu sözleşmelerde hedef, yüksek kâr elde etmek değildir. Vadeli işlemlerin asıl kullanım amacı, düzenli olarak alınan ve satılan varlıkların fiyatlarında istikrar yakalamaktır. Fiyat oynaklığına karşı finansal risk yönetim aracı olarak tercih edilirler.
Vadeli işlemler, yüksek fiyat oynaklığı bulunan değer varlıklarında kullanılırlar. Bu sözleşmeler, aracı görevi gören vadeli işlem borsalarında satışa sunulur ve değiş tokuşu yapılabilir.
Vadeli işlemler nasıl çalışır?
Vadeli işlem sözleşmelerinde uzun (long) ve kısa (short) olmak üzere iki pozisyon bulunur.
Detaylı bilgi için: Kısa (short) ve uzun (long) pozisyon nedir?
Eğer uzun bir pozisyon alırsanız, sözleşmenin süresi dolduğunda bu varlığı önceden belirlenmiş fiyat üzerinden satın almayı kabul ediyorsunuz demektir. Kısa pozisyon aldığınızda, sözleşmenin süresi dolduğunda belirli bir fiyata bu varlığı satmayı kabul ediyorsunuzdur.
Bunu daha iyi açıklamak için, artan yakıt fiyatlarına karşı vadeli işlem sözleşmesi kullanan bir havayolu firması örneği verebiliriz.
Diyelim ki jet yakıtının birim fiyatı 2 dolar. Petrol fiyatının artmasını bekleyen bir havayolu şirketi, o anki fiyattan 1.000 birim için üç aylık vadeli işlem sözleşmesi aldığını varsayalım. Sözleşme an itibarıyla 2.000 dolar değerinde olacaktır.
Ek okuma: Marj ticareti nedir, nasıl yapılır?
Üç ay sonra sözleşmenin süresi dolduğunda, jet yakıtının birim fiyatı 3 dolar olursa, havayolu şirketi 2 dolardan anlaşmış olduğu için 1.000 dolar tasarruf etmiş olacaktır. Fiyat yükselse ve tedarikçi taraf güncel fiyattan daha düşük seviyede satış yapmış olsa da, istikrarlı bir piyasa sağlamaktan daima mutluluk duyacaktır. Unutmamak gerekir ki aynı sözleşme, yakıt fiyatlarının beklenmedik şekilde düşmesi durumunda tedarikçiyi koruyacaktır.
Vadeli işlem sözleşmelerinde, iki taraf da fiyat dalgalanmasına karşı kendilerini korur. Elbette bu sözleşmeleri finansal riskten korunma mekanizması yerine onlarla spekülasyon amacıyla kullanan yatırımcılar da var.
Örneğin, bir ürünün fiyatı düşük olduğunda yatırımcı kasıtlı olarak uzun pozisyon alabilir. Fiyat yükseldikçe sözleşme daha değerli hale gelir ve yatırımcı, süresi dolmadan sözleşmeyi daha yüksek fiyata başka bir yatırımcıyla takaslamayı düşünebilir.
Bitcoin vadeli işlemleri nedir?
Vadeli işlemler sadece fiziksel varlıklar için değil, finansal varlıklar üzerinden de el değiştirebilir.
Bitcoin vadeli işlem sözleşmeleri, BTC fiyatını temel alır ve spekülatörler fiyatın gelecekte ne kadar olacağı üzerine bir bakıma "bahis" oynarlar. Yatırımcılar ayrıca, Bitcoin sahibi olmadan BTC fiyatı üzerinden spekülasyon yapabilirler. BTC fiyatı oynak olsa da düzenlemelere uygun borsalarda Bitcoin vadeli sözleşmeleri takaslanabilir.
İlginizi çekebilir: Arbitraj Nedir? Bitcoin Arbitraj Nasıl Yapılır?
Diğer taraftan Bitcoin vadeli işlem sözleşmeleri, BTC ticaretinin yasak olduğu yerlerde yatırımcıların fiyatı üzerinden spekülasyon yapmalarını mümkün kılar
Bitcoin vadeli işlem sözleşmesi nasıl çalışır?
Bitcoin vadeli işlemleri, geleneksel finansal varlıklardaki vadeli işlemlerle birebir aynı çalışır. Spekülatörler, Bitcoin fiyatının yükseleceğini veya düşeceğini öngörerek vadeli işlem sözleşmesi üzerinde uzun veya kısa pozisyon alırlar.
Örneğin eğer bir birey, (varsayımsal olarak) 18.000 dolar değerinde bir Bitcoin'e sahipse ve fiyatın gelecekte düşeceğini öngörürse, kendisini korumak için, şu anki 18.000 dolarlık fiyatından bir Bitcoin vadeli işlemler sözleşmesi satabilir.
Anlaşma tarihine doğru Bitcoin vadeli işlemler sözleşmesinin fiyatı ile birlikte Bitcoin fiyatı düşerdi. Yatırımcı, şimdi Bitcoin vadeli işlemlerini geri satın almaya karar verir.
Eğer sözleşme, gelecek anlaşma tarihine yakın bir zamanda 16.000 dolardan işlem görürse, yatırımcı, 2.000 dolar kazanır ve böylece yükseldiğinde satarak ve düştüğünde alarak yatırımını korur.
Bu, Bitcoin vadeli işlemlerinin nasıl çalıştığının basit bir örneğidir ve her vadeli işlem sözleşmesinin minimum ve maksimum fiyat sınırlarını içeren kesin koşulları, borsaya göre daha karışık olabilir.
Nerede Bitcoin vadeli işlemler ticareti yapabilirsiniz?
Bitcoin vadeli işlemlerinin takaslanabileceği iki ayrı piyasa var.
İlk seçenek, BitMEX ve OKCoin'in dahil olduğu seçilmiş kripto para borsalarında. Bitcoin vadeli işlemlerinin ticaretinin büyük ölçüde regüle edilmediği kripto para borsaları, bir süredir bu seçeneği sunuyor.
İkinci seçenek, açık bir şekilde regüle borsalarda. Bu yeni bir fenomen ve Bitcoin fiyatının aralık ayında yükselişini görmemizin sebeplerinden biri.
Bu, CBOE'nin Aralığın 10'unda Bitcoin vadeli işlemlerini piyasaya sürmesiyle başladı. Chicago Ticaret Borsası (CME), 18 Aralık'ta ticarete hazır bir şekilde, 17 Aralık'ta piyasaya sürerek takip etti. TD Ameritrade ve JP Morgan gibi aracılık şirketleri de bu piyasalara erişime olanak sağlama ilgilerini ifade etti.
İlginizi çekebilir: Yerli ve Milli Bir Stablecoin için Türkiye'de Yasal Zemin Var mı?