Bitcoin (BTC) para biriminin yasal olup olmadığı daima tartışmalı bir konu olacak. Peki hükümetler, merkezi bir kuruluş tarafından kontrol edilmemek için tasarlanmış, sansüre karşı dayanıklı ve topluluk odaklı merkeziyetsiz bir dijital varlığa nasıl yaklaşabilir?

Başta Amerika Birleşik Devletleri hükümeti olmak üzere birçok ülke Bitcoin düzenlemeleri oluşturma konusunda zorlandı. Dünyanın ilk kripto parasında, geleneksel yatırımlarda bulunmayan madencilik ve alım satım gibi birçok katman var. Bitcoin'in nasıl çalıştığı, nasıl düzenlendiği ve kazançların nasıl vergilendirileceğini anlamakta birçok kişi zorlandığından, her bir işlemin kendine özgü düzenlemelere ihtiyaç duyduğu açık.

Düzenleyiciler, kripto para saklama ve dijital varlık yönetimi sunan işletmelere yeni yönergeler oluşturmayı hedefliyor. Bazı varlıklar menkul kıymet, diğerleri ise değer saklama varlığı olarak kabul edildiği için bu karmaşık bir görev. Tabii bir de türev ürünleri ve yatırım sürecinin diğer yönleri var.

İlginizi çekebilir: Nasıl Bitcoin kazanılır? BTC kazanmak için 3 yöntem

Regülasyonlar, ağlarda madenciliğin nasıl çalıştığına ve kişisel olarak mı, ticari olarak mı yapıldığına, hatta yıllık gelir seviyelerine göre bile değişiklik gösterebilir. Bazı şirketler, çalışanlarına madencilik sırasında elde edilen kazançlarla ödeme yapabilir ki bunu düzenlemek için çeşitli poliçeler gerekir.

Kripto para alanında muhafazakar birçok vatandaşın anlamadığı gelir çeşidi var. Teknoloji, ana akımın kripto para bilgi birikiminden daha hızlı gelişiyor ve hükümetlerin regülasyonlarını anlamak ve detaylandırmak zaman alıyor.

Son olarak küreselleşme ve hareket özgürlüğü tarafını da hesaba katmamız gerekir. Vatandaşlar, dünyanın her yerinde kripto para kazanabilir ve saklayabilir. Peki hükümetler bununla nasıl başa çıkıyor? Regülasyonların zaman alması hiç şaşırtıcı değil; işte dünyanın çeşitli yerlerinden bazı ülkeler kripto paraları böyle düzenliyor:

ABD'de Bitcoin yasal mı?

ABD'de Bitcoin satın almak ve saklamak hiçbir zaman federal düzeyde yasa dışı olmamıştı. Politikalar, eyaletten eyalete değişiyor.

Bununla birlikte federal partilerin ortak politika seçmeyi başaramamasıyla varlığın mevzuata ilişkin durumu ulusal düzeyde zaman zaman değişiklik gösteriyor. ABD Menkul Kıymetler Komisyonu (SEC), Mali Suçlar Uygulama Ağı (FinCEN) ve Emtia Ticaret Komisyonu (CFTC), Bitcoin ile ilgilenen farklı görüşlere sahip kuruluşlardan bazıları.

Çin'de Bitcoin yasal mı?

Çin, Mayıs 2021'de finans gruplarının Bitcoin ile ilişkili hizmetler sunmalarını resmi olarak yasakladı. Ülke, kripto para borsalarını ve kripto ile bağlantılı para toplama yöntemlerini önceden yasaklamış olsa da bu yasak, kripto hizmetleri sunan bankalar ve diğer finansal kuruluşlar gibi geleneksel işletmeleri hedef aldı. Çin, yasağın sebebini kripto paraların fiyat oynaklığı olarak açıkladı.

İlginizi çekebilir: Dünya genelinde Bitcoin ile ödeme kabul eden yerler

Buna ek olarak hesabında halihazırda kripto para bulunduran vatandaşların kripto paralarını saklamalarına yasal olarak izin veriliyor.

Dünyanın geri kalanında Bitcoin düzenlemeleri

Tahmin edeceğiniz üzere konu kripto paralar olduğunda dünyanın her yerinde geçerli tek regülasyon yok. Neredeyse her ülkenin birbirinden farklı kuralları var.

Asya

Rusya

Bitcoin işlemleri bir süre Rusya'da kontrol edilmedi. Ancak ülke, federal çalışanların ve ailelerinin hiçbir şekilde kripto tutamayacağını belirten yasa tasarısını 2020 yılında kabul etti. Rus hükümeti, Bitcoin alım satımını yasallaştırsa da Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin mal ve hizmet karşılığı takas edilmesini yasakladı. Bazı yetkililer buna karşı çıkmaya çalıştı, hatta bir grup lobici, Rus hükümetinin kripto sektörünün yoluna taş koyduğunu iddia etti. Vatandaşların varlıklarını beyan etmesini zorunlu kılacak yeni bir yasaya dair de söylentiler var.

Japonya

Japonya hükümeti, 2016 itibarıyla Bitcoin'i yasal ödeme aracı ilan etti ve kripto para borsalarının Kara Para Aklamayı Önleme (Anti-Money Laundering, AML) ve Müşterini Tanı (Know Your Customer, KYC) kurallarına uymasını zorunlu kıldı. Hükümet, Mt. Gox olayının ardından yaptığı yıllarca süren araştırma sonucunda bu kararı aldı.

Daha sonra yaşanan siber saldırılar, Japon kripto para borsalarını etkileyerek yetkililerin daha iyi koruma yasaları talep etmesi ve geçici olarak yeni borsaları beklemeye almasıyla sonuçlandı. Japonya, 2019 yılında yeni kripto para borsalarına yeşil ışık yaktı. Menkul kıymet token arzı (Security token offering, STO) ve ilk token arzı (Initial token offering, ICO) piyasalarındaki güvenliği artırmaya yönelik regülasyonların haberini verdi.

İlginizi çekebilir: Kripto para ile alışveriş nasıl yapılır? Bitcoin ile ödeme

Hindistan

2018 yılında Hindistan Rezerv Bankası (RBI), yerel işletmelerin kripto para hizmeti sunmasını yasal ödeme aracı olmadıklarını sebep göstererek yasakladı. Bu yasak, RBI iki yıl sonra Mart 2020'de geri adım atana kadar geçerliliğini sürdürdü. Yani Bitcoin ve kripto para ticareti artık yasal ancak ICO ve varlık fonları halen yasa dışı.

Avrupa

Avrupa Birliği halen düzenleyici kurallarda fikir birliğine ulaşamamış olsa da Avrupa'da ülkeler nispeten daha ileri görüşlü. 2015 yılında Avrupa Adalet Divanı (ECJ), kripto para ticaretinin hizmet arzı olduğu hükmüne vardı. Bu beyan, dijital varlıkların katma değer vergisine tabii olmadığı anlamına geliyor. Tabii ki, ABD'deki eyaletler gibi Avrupa ülkeleri de kendi düzenlemelerini oluşturabilirler.

Bununla birlikte Avrupa ülkeleri, tüm ülkeleri kapsayan 5'inci Kara Para Aklama Karşıtı Yönerge'yi (AMLD5) imzaladı. Bu yönerge, terörizm ve kara para aklamaya karşı mücadele etme amacıyla tüm kripto para yatırımcılarının ve sahiplerinin kaydını tutacak.

Fransa

Fransa, 2019 yılında ICO'ları ve kripto para hizmeti sunan grupları düzenlemeye tabii tuttu. O zamandan bu yana ülke, Fransız borsaları için tüm KYC ve AML gerekliliklerini sıkılaştırdı ve federal hükümete kayıt olmalarını zorunlu kıldı. 2021 itibarıyla Fransa, halen genel bir düzenleyici çerçeve oluşturmaya çalışıyor. Fransa Merkez Bankası Başkanı Francois Villeroy de Galhau, Avrupa'nın, dijital varlıkların finansal egemenliği ele geçirmeden önce düzenleyici çerçeve oluşturmak için yalnızca bir veya iki yıllarının kaldığını iddia etti.

Almanya

2021 yılında Alman Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BaFin), Coinbase'e ülkedeki müşterilerine hizmet sunmaya devam etmesi için zorunlu bir resmi ruhsat verdi. Coinbase, Kasım 2019'da zorunlu hale gelen bu ruhsatı alan ilk kripto odaklı grup oldu. BaFin, diğer birçok gruba daha ruhsat vermeyi planlıyor.

İlginizi çekebilir: Stablecoin fiyatları nasıl sabit kalıyor?

Birleşik Krallık

Birleşik Krallık'ın Mali Tutum Otoritesi (FCA), yasal ödeme aracı olarak tanımlamasa da Bitcoin'e olumlu yaklaşıyor. 2020 itibarıyla Bitcoin, Birleşik Krallık'ta değer saklama varlığı olarak nitelendiriliyor, yani sermaye kazançları vergisine tabi. Buna rağmen kripto paralar, geleneksel varlık sınıflandırmasının dışında olduğu için bu vergi müdahil taraflara göre değişiklik gösterebilir.

Bununla birlikte 2021 yılında FCA, faaliyet incelemesi sonucunda Binance'in Birleşik Krallık'ta düzenlemeye uygun olmayan faaliyetlerde bulunmasını yasakladı. Birleşik Krallık, müşteriler tarafından "güvenilir bir şekilde değer biçilemeyeceği" için kripto para türev ürünlerini de yasakladı.

Güney ve Orta Amerika

El Salvador

El Salvador, Bitcoin'i yasal ödeme aracı yapan ilk ülke konumunda. Yaz 2021 itibarıyla işletmelerin ürün ve hizmet karşılığı Bitcoin kabul etmesini zorunlu kılan bir yasa çıktı. Vatandaşlar, konut ödemelerini de sermaye kazançları vergisine tabi olmayan Bitcoin ile yapabiliyor. El Salvador başkanı, yeni ödeme yöntemini benimsemek isteyen tüm yetişkin vatandaşların kişisel cüzdanlarına 30 dolar değerinde Bitcoin dağıttı.

Paraguay

El Salvador regülasyonundan kısa süre sonra pek çok kişi sırada Paraguay'ın olduğunu düşündü. 14 Temmuz 2021'de Paraguay Meclisi, "sanal veya kripto varlıkların üretim ve ticarileştirme faaliyetlerini düzenlemek" için bir yasa çıkardı. Özünde, kripto paranın özelliklerini kontrol eden, kara para aklanmasını engellemeye çalışan ve tüm elektrik kullanımını yöneten üç ayrı devlet kurumu olacak.

İlginizi çekebilir: Gizlilik tabanlı kripto para nedir? Bitcoin ile farkı ne?

Aksi takdirde hükümet, herkesin uymak zorunda olduğu kripto işlem gözetimi altyapısı kuracak ve faaliyetlerini devam ettirmek için madenciler Sanal Varlık Madencilik Ruhsatı almak durumunda kalacak. Bununla birlikte Paraguay'da sanal varlıkların yasal ödeme aracı olmadığını belirtmekte fayda var. Bunun yerine halkın kazanç elde etme hakkının bulunduğu menkul kıymet tokenleri olarak tanımlanırlar.

Panama

Temmuz 2021'de Panama'daki kanun koyucular, Bitcoin regülasyonlarını tanıttı. Panama, belirgin kurallar koyan ve dijital para birimlerine erişim sunan bir yasa tasarısı düzenledi. Kongre Üyesi Gabriel Silva, bu desteğin Panama'yı finansal teknoloji ve girişimle ilgili gelişmelerde kuluçka merkezi haline dönüştüreceğini iddia ediyor.

Türkiye

Yoğun kripto para kullanımının gözlendiği ülkelerden biri olan Türkiye'de, işlemlerin düzenlemelere uygun hale gelmesi için hazırlıklar sürüyor. Mayıs 2021'de Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı finansal istihbarat birimi olan Mali Suçları Araştırma Kurulunun (MASAK), kripto para borsalarındaki belirli işlemleri takip altına alabileceği belirtildi.

Resmi açıklamada, "Kripto para alım satım platformlarının bankalar üzerinden işlem yapabileceğine yönelik düzenleme" yapıldığı ve "denetleme yapabilmesi için gerekli yetkinin MASAK'a verildiği" ifade edildi.

Maliye Bakanlığı ayrıca, kripto para birimleriyle yapılan işlemlerden kaygı duyduklarını belirtmiş, "vergi konusunda çalışma yürüttüklerini" vurgulamıştı.

2021 yılında kripto para düzenlemelerine hız veren Türkiye, ödeme işlemlerinde sanal varlıkların kullanılmasını yasakladıktan sonra yönetmeliğe yeni maddeler eklemişti.