Bu yazıda kripto ekosistemine bizi adım adım götüren olaylara tepeden yani makro bir bakış atmaya çalıştım. 2023’ün ortasını geride bıraktığımız şu günlerde dünyada değişen konjonktür içinde gözlediğimiz olayları masaya yatırdım. Şu anda dünyada gerçekleşen hangi olaylar kripto ekosistemini büyütmeye yardımcı oluyor?
Dünyada ve ülkemizde son yıllarda büyük gelişme gösteren kripto para teknolojisi ve ekosistemi sayesinde, merkezi para sistemine anlamlı ve uzun vadede insanlık açısından çok şey ifade eden bir alternatif ortaya çıktı. Merkezi para sisteminin idaresinde olanlar, 2008 Büyük Ekonomik Kriz öncesinde ve sonrasında dünyadaki ekonomik hayatı çok etkileyen yanlış kararlar verdiler. Bu yanlış kararların dünyayı sürüklediği yüksek enflasyon, yüksek borç ve global buhrana karşı elimizde sadece blokzincir teknolojisi ve aklı-selim sahibi insanların üreteceği sistemler var. Bu sistemlerin ortaya çıkması adım adım gerçekleşiyor, ancak son 14 yılda atılan adımlar çoğunlukla blokzincir ekosisteminin kendi iç dinamikleri içerisindeydi.
2023 yılı başından itibaren artık merkezi para sistemine alternatif arayışları kripto para ekosistemi dışında da büyük sermaye gruplarından destek görmeye başladı. Örneğin BlackRock fonunun ortağı olduğu JP Morgan Chase, Citi gibi bankalar da bu yıl varlık token’laştırması işine güçlü şekilde giriştiklerini ilan ettiler. Bu girişilen proje neticesinde, trilyonlarca dolarlık gerçek dünya varlığının iki üç yıl gibi kısa bir sürede önce dijital ve ardından kripto formatına geçirilip blokzincirler üzerinde yeniden tanımlanmasını getirecek.
Şimdi sırasıyla merkezi para sistemine karşı oluşan gelişmeleri, önemine göre 1’den 10’a kadar puan vererek sırlayalım:
1- BlackRock ve ortağı olduğu bankaların, klasik dünya varlıklarını, önce menkul varlıklarını yani yatırım fonlarını, bonolarını, değerli kağıtlarını ve daha sonra da gayri menkul varlıklarını tokenize etme girişimleri, (Puanı: 8)
2- Yine BlackRock’un ve ardından başka büyük fonların spot bitcoin ETF’si kurmak üzere SEC’e başvuru yapmaları. (Puanı:7)
3- De-dolarizasyon: Doların global olarak ekonomik aktivitede, ticarette ve ülkeler arası para birimi swap’lerinde ve borç mutabakatında (settlement) kullanımının azalması. (Puanı: 6.5) (Kaynak:2)
4- BRICS+ adı verilen ülkelerin, yani Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'nın oluşturduğu gruba üye olmak üzere, İran, Türkiye ve Suudi Arabistan’ın da aralarında olduğu 41 ülke sıraya girdi. Bu grubun 22 Ağustos’da Güney Afrika'da yapılacak zirvesinde belki de yeni bir ortak para birimi ilan edilecek. (Puanı: 6) (Kaynak:3)
5- Birbirleriyle enerji başta olmak üzere ticaret yapan ülkelerin bankalardan dolar, euro ve diğer para birimleriyle ödeme yapmak yerine, başka kanallardan Tether (USDT) gibi stablecoin’leri kullanmaları. (Puanı: 5.5)
6- Yine BRICS üyesi olan Rusya’nın, dünyada dolara karşı alternatif rezerv para üretme yarışında, şu ya da bu ülkenin parası yerine ortak bir emtia sepeti oluşturulması yönündeki çalışmaları. (Puanı: 5)
Pepe Escobar’ın “Golden Ruble 3.0” başlıklı yazısından alıntı yapıyorum:
“Ticarette kullanılacak yeni para biriminin çok sayıda metadan oluşan bir sepete bağlamanın tek pratik yolu önce altına bağlamak olacaktır.”
Son maddeye 5 gibi düşük bir puan vermeme neden olan nedir? Açıklayayım: Altın, ticareti yapılan metalar (emtia = metalar) arasında değer ve miktar olarak ön sıralarda değil ama özel bir konuma sahip. Batılı sermaye grupları ve altının fiyatını çeşitli sanal altın varlık ürünleri ve futures kontratlarıyla düşük seviyede tutan bankalar, Rusya’nın altına endeksli bir rezerv para yapma fikrini alkışlamasalar da gizliden gizliye destekliyorlar. Çünkü alkışlasalardı BRICS içinde ve Rusya’da samimi olarak dolara alternatif para birimi çalışmaları yapanları uyandıracaklardı.
Şimdi: Rusya dünyanın tüm emtia ihracatçıları arasında yüzde 11 oran ile birinci sırada. İkinci sırada yüzde 10.7 ile ABD geliyor, üçüncü yüzde 6.2 ile Suudi Arabistan, dördüncü Kanada (yüzde 4.8) ve beşinci Avustralya (yüzde 4.3). Dikkat ederseniz, birinci sıradaki konumuna oranla Rusya’nın dünya GSMH’sından aldığı pay çok düşük, orada dünyanın onbirincisi.
Bu durumda, Rusya bir emtia sepeti yerine sadece altına endeksli bir rezerv para yapımını neden destekler? Bunun gerçekten Rusya’ya bir faydası var mıdır? Yoksa sadece geçici bir süre için BRICS+ ülkelerinin de-dolarizasyona karşı desteğini almak için bu yolda yürüyor? Bu soruların cevabını bilmiyorum, belki yakında ortaya çıkar ve biz de öğreniriz.
Makro bakışla sonuç
Tüm bu maddeler ve verdiğim puanlara baktığımızda ne görüyoruz? Blokzincir açısından, kripto ekosisteminin kendi iç dinamikleri ile yapabileceği işlerin çok üstünde değere sahip global stratejik hadiseler olmakta. İleride bunların tam anlamıyla kripto paralara ve blokzincire nasıl yansıyacağını bilmesek de, merkezi para sistemini yıpratmaları, de-dolarizasyonu hızlandırmaları ve genel olarak merkeziyetsizliği desteklemeleri nedeniyle, puanlarına göre sıraladığım bu olaylar ekosistem kaptanlarınca yakından izleniyor.
Yakında şöyle gelişmelere tanık olabiliriz: Şirketler kendi aralarında yaptıkları uluslararası B2B ticari sözleşmeleri akıllı kontratlar kullanarak USDT veya USDC ile muhasebe düzeyinde “settle” etmeye, yani mutabakata başlarlar. Bundan bir sonraki adımda altına, gümüşe, pound’a, yuana ve rubleye endeksli stablecoin’ler devreye girer ve onlar usulca USDT’nin yerini almaya başlar. İşte bunlar gerçek olduğunda şaşırmamak için yazıda sıraladığım gelişmelere bu gözle yeniden bakınız.
Kaynaklar:
1. https://www.zerohedge.com/geopolitical/escobar-golden-ruble-30-sco-welcomes-new-global-globe
3. https://www.zerohedge.com/markets/gold-standard-back-brics-intro-gold-backed-reserve-currency