2017, ilk token arzı (Initial Coin Offering – ICO) projeleri için müthiş bir yıldı. Yayımlanan raporlara göre, 2017 yılında ICO'lar aracılığıyla toplanan toplam fon miktarı 4 milyar ila 5,6 milyar dolar arasında değişiyor. Kıyas yapmak adına, 2016 yılı sonunda bu meblağın 225 milyon dolar olarak kayıtlara geçtiğini de unutmayalım.

Aynı raporlara göre, 2017'de geliştirilen ICO projelerinin yarısından azı gerçekten başarılı oldu. Elde edilen toplam yatırım miktarının yüzde 25’inin sadece 10 proje tarafından kazanıldığı vurgulandı. Bu istatistikler, token satın almak için ICO’lar arasından ​​seçim yapan potansiyel yatırımcıların çok daha dikkatli olması gerektiğini yeniden kanıtlıyor.

ICO'lar hakkında hazırladığımız rehber serimizin bu bölümünde, bugüne kadarki en başarılı ICO projelerinden 10 tanesini masaya yatıracağız. Lakin bu rehberi yeni başlayanlar için değil, yatırımcılar için hazırladığımızdan en büyük yatırım getirisi (Returns On Investment – ROI) sağlayan projelere odaklanacağız. Basitçe ifade etmek gerekirse yatırım getirisi, gelir miktarının söz konusu yatırımın maliyetine kıyasla elde edilen orandır.

Yatırım getirisi şu formülle hesaplanır:

The return on investment formula. ROI = (Gain from investment - Cost of investment)/Cost of investme

Yatırım Getirisi = (Yatırımdan elde edilen kazanç – Yatırım maliyeti) / Yatırım maliyeti

Herhangi bir projenin mevcut yatırım getirisi oranını kontrol etmek istiyorsanız, tek yapmanız gereken ICO sırasında token’ların fiyatını mevcut değeri ile karşılaştırmaktır.

ICO fiyatının geleneksel para birimlerindeki karşılığı, genellikle kampanya sırasında toplanan ABD doları cinsinden para miktarının, kampanya sırasında satılan token sayısına bölünmesiyle hesaplanır.

Token değerini, listelendiği herhangi bir borsada arayabilirsiniz. Basit bir Google araması bile sizi doğruya ulaştıracaktır. Alternatif olarak, şu anda mevcut olan her token’ı listeleyen CoinMarketCap sitesini kullanabilirsiniz.

Yatırımların geri dönüşü tamamen projenin token’ının mevcut değerine bağlı olduğundan, tüm zamanların en iyi 10 ICO'sunun kesin bir listesinin hazırlanamayacağını da belirtmek gerekir. Doğal olarak, tüm zamanların en iyi performans sergileyen ICO’larını listelemek istendiğinde oldukça hareketli veriler zinciri ile karşılaşılıyor. Yine de, Şubat 2018 sonu itibarıyla yatırım getirileri açısından en iyi performans gösteren ICO’ları aşağıdaki gibi listeleyebiliyoruz:

NXT logo

1. NXT — %1.265.555 yatırım getirisi

NXT, blockchain ile ilgili en eski projelerden biri konumunda. Resmi duyurusu 28 Eylül 2013 tarihinde, BitcoinTalk forumu üzerinde yapıldı. Anonim kalmak adına yeni hesap oluşturan ve forumun kıdemli üyesi olduğunu iddia eden geliştirici tarafından ilk duyuru gerçekleştirildi.

Duyuruda NXT’nin, Bitcoin'in bazı özelliklerini iyileştirmek, darboğaz yaşayan blockchain sorunlarını çözmek ve hissenin kanıtı (Proof-of-stake – PoS) madencilik algoritmasına geçmek için geliştirildiği ifade edildi.

Kitle fonlaması kampanyası da yine forum üzerinden duyuruldu. Nihayetinde, anonim geliştirici, yaklaşık 16.800 dolar değerinde Bitcoin biriktirmeyi başardı ve yaklaşık bir milyar token dağıttı. Bir başka deyişle, NXT token’ının ICO sırasındaki değeri sadece 0,0000168 dolar seviyesindeydi. Biz bu yazıyı hazırlarken token’ın değeri 0,213 dolara ulaşmıştı. Erken dönem yatırımcılar astronomik kârlar elde ederken bu kazanç oranı ile NXT, şimdiye kadarki en kârlı ICO token’ı oldu.

Bugün NXT, tamamen işlevsel bir blockchain platformu konumunda. Kullanıcılarına, kendi blockchain uygulamalarını oluşturmalarını sağlayan modüler araç setleri sağlıyor. Platformun ayrıca kendi varlık değişim arabirimi, mesajlaşma sistemi ve işlem piyasası var.

IOTA logo

2. IOTA — %424.084 yatırım getirisi

Projenin adı “IoT” veya daha iyi bilinen karşılığı olan “Nesnelerin İnterneti” teriminin ad aktarması yoluyla değiştirilmesinden geliyor. Terim; elektronik aletler, otomobiller, otomatik servis sağlayıcıları gibi cihazların birbirleriyle iletişimlerini tarif ediyor. Söz gelimi, belirli ürünleri otomatik olarak yeniden sipariş edebilen ve otomatik olarak ödeme yapabilen bir buzdolabı gibi… IOTA bu tür işlemler için token sağlamayı amaçlıyor.

IOTA, tam anlamıyla blockchain kullanmayan tek büyük kripto para birimi olarak da adından söz ettiriyor. Bunun yerine “Tangle” adı verilen bir sistem kullanılıyor. Tangle sistemi, gerçekleştirilen işlemde kullanıcıların tam olarak doğrulama yapmalarını şart koşuyor. Bu sayede, birçok kripto para birimi ağı için en acil sorunlardan biri olan ve herhangi bir ücret ödemeden işlemlere izin veren ölçeklenebilirlik sorunu da çözülmüş oluyor.

Tüm bu özellikler IOTA'yı yenilikçi ve dikkat çeken bir proje haline getiriyor. Dahası, son derece yeni bir pazara hizmet vermeyi, oldukça açık bir şekilde ileriye dönük hareket etmeyi ve geleceği planlamayı hedefliyor. Bu nedenler alt alta yazıldığında ICO'larının 2015 sonunda neden başarılı olduklarını anlamak da zor olmasa gerek. Zira IOTA projesi, 400.000 dolardan fazla para topladı. Bir milyar IOTA token’ının tümü 0.001 dolardan daha düşük bir fiyata satıldı. Bugünlerde IOTA 1,8 dolar civarında işlem görüyor.

NEO logo

3. Neo (Antshares) — %378.453 yatırım getirisi

Neo ya da eski adıyla Antshares, genellikle “Çin’in Ethereum’u” olarak adlandırılan bir proje. Akıllı sözleşme uygulamalarını kullanan sistem, merkezi olmayan ticaret, dijitalleştirilmiş varlıklar ve kimlik özelliklerine de sahip.

Çinli geliştiriciler, yasal olarak sahiplik kanıtını (Proof-of-ownership – PoO) temsil edecek ve sadece kripto para topluluğu tarafından değil, daha geniş kesim tarafından da kabul edilecek bir blockchain oluşturmayı hedefleyerek yola çıkmışlar.

ICO sürecinde, Neo'ya yatırım yapmaya değip değmeyeceğinden şüphe eden tek bir yatırımcı bile yoktu. Zira proje Microsoft ve Alibaba gibi büyük isimler tarafından desteklendi. Doğal olarak, Ekim 2015'te düzenlenen ICO'ları, büyük bir başarıyla 55.500 dolar değerinde 17,5 milyon adet token sattı. Bir yıl sonra, yani Eylül 2016'da Neo, ikinci bir kitle satışı daha gerçekleştirdi. Bu süre zarfında 22,5 milyon token satılarak 4,5 milyon doların üzerinde para toplandı.

Neo token'ın erken dönem ICO fiyatı 0,032 dolardı. Biz bu yazıyı hazırlarken 120,38 dolardan işlem görüyordu. Token, 31 Ocak 2018 tarihinde tüm zamanların en yüksek seviyesine, yani 162,11 dolara ulaşmıştı.

Ethereum logo

4. Ethereum — %279.843 yatırım getirisi

Kripto para birimleriyle şöyle ya da böyle ilgilenen kişiler bile Ethereum ismini duymuşlardır. Kısaca açıklamak gerekirse Ethereum; kullanıcılarına merkezi olmayan uygulamalar (DApp) oluşturmalarına ve çalıştırmalarına izin veren, aynı zamanda akıllı sözleşme uygulamaları geliştirilmesine ve aktif biçimde kullanmasına olanak tanıyan açık kaynaklı dağıtık defter teknolojisi platformudur.

Platformun geliştiricisi olan Vitalik Buterin, kripto para ekosisteminin belki de en tanınmış kişilerinden biri. Deyim yerindeyse bir poster çocuğu… Öte yandan, Enterprise Ethereum Alliance aracılığıyla platform, dünyanın önde gelen şirketleri de dahil olmak üzere yüzlerce büyük müşteriye sahip. Platform üzerinden, blockchain teknolojisi ve akıllı sözleşmelerin dünya çapında kullanılması için küresel iş birliği yapılıyor.

Ethereum’un ICO'su 2014 yazında yapıldı. Tahmin edileceği üzere büyük bir başarı yakaladı. Ekip toplamda 15,5 milyon dolar fon elde etti. İlk dönemde 0,311 dolar fiyat biçilen token’lardan 50 milyon adet satıldı. Biz bu yazıyı hazırlarken Ethereum 871,8 dolardan işlem görüyordu. 14 Ocak 2018'de Ethereum, tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 1.377,72 dolara ulaşmıştı.

Spectre logo

5. Spectrecoin — %149.806 yatırım getirisi

Spectrecoin, gizlilik ve anonimlik ilkesine öncelik veren birkaç kripto para ağından biri. Bunu başarmak için Spectrecoin, tokenize edilmiş “ring signature scheme” adı verilen halka imza şeması ile blockchain'i birleştiriyor.

Kriptografi biliminde halka imzası, anahtarı olan kullanıcı grubunun herhangi bir üyesi tarafından atılabilen dijital imza türüne deniyor. Bu sistemde, grubun hangi üyesinin işlem için imza attığını izlemek mümkün değil. Platform üzerindeki kullanıcı toplulukları, hiçbir ek kurulum yapmadan bu tip gruplar oluşturabiliyorlar.

Diğer çoğu kripto para ağından farklı olarak Spectrecoin, gizliliği artırmak için Tor ağını kullanıyor. Tüm node’lar birbirleriyle yalnızca Tor aracılığıyla iletişim kurabiliyorlar. Böylece Spectrecoin işlemlerinin hedeflerine ulaşmadan önce bir dizi “aracıdan” geçtiği için izlenebilirlikleri ortadan kalkıyor. Tüm bunlara ek olarak ağ, OBFS4 adı verilen bir teknoloji aracılığıyla Tor'un işlem süreci de gizlenebiliyor.

Tahmin edileceği üzere Spectrecoin arkasındaki ekip de tamamen anonim. 18 Kasım 2016 ile 6 Ocak 2017 tarihleri arasında düzenlenen ICO’da, 19 milyon token satıldı ve bu gizemli ekip 15.500 dolar elde etti. Erken dönemde token’lar sadece 0,001 dolar fiyatla satılırken bu yazı hazırlanırken fiyatı 1,22 dolara ulaşmıştı.

Stratis logo

6. Stratis — %102.338 yatırım getirisi

Stratis, dünya çapındaki işletmeler için blockchain uygulamalarının geliştirilmesi, test edilmesi ve konuşlandırılması için uçtan uca çözümler sunan bir sistem. Projenin ana sloganı “Blockchain’i sizin için kolaylaştırıyoruz” olarak belirlenmiş. Gerçekten de girişim .NET ve C# ile tamamen uyumlu platform oluşturmuş durumda. Bahsini ettiğimiz yazılım dillerine destek sunulmaya başlandıktan sonra sistem, adeta altın çağını yaşadı.

Geliştirilen proje, öncelikli olarak Microsoft ürünlerini kullanan tüm büyük işletmelere hitap ediyor. Ayrıca Microsoft, şirket içi blockchain çözümleri oluşturmak isteyen işletmelere yönelik Azure bulut uygulamasına, Stratis'in hizmet olarak blockchain (Blockchain-as-a-service – BaaS) sistemini de ekledi.

Microsoft'un desteğini arkasına alan Stratis’in ICO'su da beklenildiği üzere başarılı geçti. Proje, 610.000 dolar toplamayı başardı. Token’lar ilk dönemde 0,007 dolara satılırken, yazının hazırlandığı esnada mevcut değerleri 7,45 dolardı. Stratis, 8 Ocak 2018'de en yüksek seviyesi olan 21,21 dolara ulaştı.

ARK logo

7. Ark — %37.805 yatırım getirisi

Ark tamamen entegrasyon ve iş birliği konuları için geliştirilmiş bir proje. Temel hedefi, birbirine bağlı blockchain’ler arası ekosistem oluşturmak ve temelde bu ağları büyük bir “örümcek ağı” haline getirmek. Proje, farklı kripto para birimlerini blockchain’e entegre etmeyi amaçlıyor.

11 farklı ülkeden gelen 17 çekirdek üyesi bulunan proje, ilginç bir şekilde hem iş birliği çözümü sunuyor hem de merkezi olmadan çalışıyor.

Projenin ICO'su Kasım-Aralık 2016'da gerçekleştirdi. Neredeyse 950.000 dolar toplamayı başardı. Token’ın ICO fiyatı sadece 0,01 dolardı. Yazının hazırlandığı esnada 3,77 dolardan işlem görüyordu. 10 Ocak'ta token, tarihinin en yüksek seviyesi olan 10,20 dolara ulaşmayı başardı.

Lisk logo

8. Lisk — %26.367 yatırım getirisi

Lisk, dünyanın ilk modüler blockchain tabanlı platformu olarak biliniyor. Bunun anlamı, şu anda LSK para birimini barındıran ve platform tamamen kullanıma açıldığında tüm yan zincirler (sidechain) için bir merkez olacak olan bir ana zincire (mainchain) sahip olmasında gizli. Yan zincirler kişisel amaçla geliştirilen blockchain'lere çok benzerler. Lisk’in araçlarıyla kolayca geliştirilebilir ve kullanılabilirler.

Platform, geliştiricilerin kendi uygulamalarını oluşturmalarına, özelleştirilmiş yan zincirlerini ağ üzerine yerleştirmelerine ve hatta ICO'larını bile sunmalarına izin verecek. En önemlisi de, Lisk uygulamaları JavaScript kullanılarak oluşturulduğundan çoğu geliştirici için doğal olarak ilk tercih konumunda.

Projede Ethereum ile adını duyurmuş birçok büyük isim yer aldığından, doğal olarak ICO'ları da başarılı sonuç verdi. Şubat ve Mart 2016'da düzenlenen kitle fonlaması kampanyası, ekibe 5,7 milyon dolar fon sağladı. Token ilk olarak 0,076 dolar karşılığında satışa çıkarıldı. Yazı hazırlanırken fiyatı 20,24 dolardı. Tüm zamanların en yüksek seviyesine 7 Ocak 2018'de ulaşan Lisk token’ı 38,8 dolardan işlem görmüştü.

DigixDAO logo

9. DigixDAO — %12.044 yatırım getirisi

Ethereum'un ana özelliklerinden biri, kullanıcılarının DAO'lar veya başka bir deyişle merkezi olmayan otonom organizasyonlar oluşturması ve çalıştırmasına olanak sağlamasında saklı. Bu sayede, işletmelerin herhangi bir patron veya sorumlu olmadan yapılandırılmasını sağlayan, tamamen yeni bir yol ortaya çıkıyor. İdari sorumlu yerine tüm kararlar teklif ve oylama ile alınıyor.

DigixDAO, Ethereum platformunda oluşturulan ilk büyük DAO'lardan biriydi. İlginç bir şekilde, proje iki token kullanıyor: DGD ve DGX.

DGD token’ları ICO sırasında yatırımcılara satıldı. Söz konusu DAO'lar olduğunda, token satışlarının sadece fon elde etmek için yapılmadığını belirtmek gerekir. Satın alınan token’lar aslında yatırımcılara DAO'ya sunulan tekliflerde oy hakkı veriyor. Bu şekilde, her token sahibi kuruluşun geleceğini şekillendirme gücüne erişiyor.

DigixDAO, fiziksel altın ile desteklenen yeni ve istikrarlı bir kripto para birimi (stablecoin) oluşturmayı hedefliyor. Bir gram altını temsil eden DGX token’ları kullanılıyor. Altın külçelerin tümü bir varlık kanıtı (Proof-of-Asset – PoA) protokolünden geçmiş. Bu varlıkların gerçekliği Ethereum blockchain’i üzerinde kanıtlanıyor. DGX token’ları altın külçelere dönüştürülebiliyor ve her token sahibi tarafından kullanılabiliyor.

Sistemin emanet kasası Singapur'da bulunuyor ve 30 tona kadar altın depolayabiliyor. Gelecekte DigixDAO, dünya çapında daha fazla kasa açmayı hedefliyor.

DigixDAO, Ethereum zinciri üzerinde ilk kitle satışını gerçekleştirerek tarihe geçmişti. Mart 2016'da proje, sadece 12 saat içinde 5,5 milyon dolar yatırım topladı. DGD tokenleri ilk dönemde 3,235 dolara satıldı ve yazı hazırlanırken değerleri 392,88 dolardı. Token, 3 Şubat 2018'de tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 409,6 dolara ulaşmıştı.

Qtum logo

10. QTUM — %9.225 yatırım getirisi

Aslında “kuantum” olarak telaffuz edilen QTUM, Bitcoin Core’un stabil blockchain ağı ile Ethereum akıllı sözleşmeleri arasında köprü görevini görüyor. Doğrulama işlemleri hissenin kanıtı (Proof-of-stake – PoS) algoritması ile gerçekleşiyor. Projenin temel amacı, özellikle kurumsal amaçlı olmak üzere akıllı sözleşmeler kullanan uygulama çeşitliliğini artırmak.

QTUM; Bitcoin ve Ethereum ekosistemlerindeki gelişmelerden en iyi şekilde yararlanıyor. İşletmeler için akıllı sözleşmeler oluşturmayı ve çalıştırmayı daha kolay ve güvenli hale getirmek için araçlar, şablonlar ve benzeri yazılımlar sunuyor. Böylece akıllı sözleşme çözümlerinin kurumlar tarafından desteklenmesi amaçlanıyor.

Mart 2017'de ICO'sunu hayata geçiren QTUM, 117 saatte 15,6 milyon dolar toplamayı başardı. O esnada token’lar 0,3 dolara satılırken, yazının hazırlandığı esnada değerleri 27,2 dolara kadar çıktı. 8 Ocak 2018'de tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 103,45 dolara ulaşmıştı.