Günde sadece birkaç dakikalığına online haber mecralarını okuyan biri bile olsanız, ICO'ları mutlaka duymuşsunuzdur. Yeni internet çılgınlığı olarak tarif edilen ICO'lar, insanların en çok tav oldukları konuya eğiliyor, kısa yoldan büyük kârlar elde etmeyi vadediyorlar.
Biz bu yazıyı hazırlarken, coinmarketcap.com sitesindeki verilere göre 1.530 kripto para birimi listeleniyordu. 3 Eylül 2017'de yayımlanan bu makalede ise, toplam sayının 848 olduğu belirtilmişti. Yani, her gün ortalama beş yeni coin ortaya çıkmış…
Sayıları o kadar çok ki, yatırımcılar seçim yapmakta zorlanıyor. Önemli ve faydalı projeleri olan birçok ciddi ICO, para toplamak için piyasada yer bulmaya çalışıyor. Ancak aynı zamanda birçok girişimci, Shiba Inu'yu coin’lerinin maskotu olarak seçip Dogecoin gibi sıra dışı yöntemlerle yatırımcıların dikkatini çekmeye çalışıyor. Hem yatırım olanağı sunmak hem de siyasi bir görüşü desteklemek isteyenler Putincoin veya Trumpcoin gibi projeler geliştiriyorlar. Hatta kendi web sitesi üzerinden ICO kavramını eleştiren “Useless Ethereum Token – (Yararsız Ethereum Token’ı)” bile var. Üstelik bu projeleriyle para bile toplamayı başardılar.
Yukarıdaki tabloda görebileceğiniz üzere, en başarılı olan ICO'lardan bazıları, erken dönem yatırımcılarına çok yüksek getiri sağlayabiliyor.
Özellikle şirketlere, girişimlere ve onları organize eden kişilere daha büyük temettüler sağlıyorlar. Wall Street Journal’da yayımlanan rapora göre, dünyadaki ICO (Initial Coin Offering – İlk Token Arzı) projeleriyle toplanan fon miktarı 4 milyar doları aştı. Bunların çoğu 2017 yılında gerçekleşti. 2016'nın sonunda bu sayı sadece 225 milyon dolar seviyesindeydi.
ICO döneminde nasıl token satın alınır?
1. Projenin web sitesi üzerinden ICO'ya kaydolun
ICO aracılığıyla fon toplayan her yasal projenin neyle ilgili olduğu, amaçları, ihtiyaç duyulan para miktarı, fonlama kampanyasının ne kadar süreceği gibi bilgilerin yer aldığı bir web sitesi bulunur. Bu web sitesi, aynı zamanda ICO'ya kayıt olabileceğiniz yerdir.
Herhangi bir kayıt gerektirmeyen ICO kampanyalarına ise dikkat etmelisiniz. Küçük ihtimal de olsa yasalara uygun iş yapıyor olabilirler, ancak en güvenilir projelerin web sitelerinde mutlaka kayıt sistemi vardır.
2. Bitcoin veya Eter satın alın
Herhangi bir ICO'ya katılabilmek için, iki ana kripto paradan birine ihtiyacınız olacak. Bitcoin ve Ether satın alma konusunda bilgi sahibi değilseniz rehberlerimizi inceleyebilirsiniz.
Hala en çok kullanılan ve en baskın kripto para birimi olan Bitcoin, kripto dünyasında hemen her yerde kabul ediliyor. Diğer taraftan Ethereum ise, geliştiricilerin projelerini hazırlamaları için sağlam ve kullanışlı bir blockchain platformu sunduğundan, ICO'lar için tercih edilen bir platform haline geldi. Bu nedenle, Ethereum platformunun coin’i olan Ether, ICO'lardan token satın almak için yaygın olarak kullanılıyor.
Yatırım yapabileceğiniz asgari miktar, her ICO projesinde farklı oluyor. 10 ila 100 ABD doları arasında olacağı gibi 0,02 ETH ila 1 ETH arasında da değişebilirler. Asgari yatırım tutarı genellikle projenin web sitesinde yer alan white paper (teknik doküman) bölümünde belirtilir.
3. BTC veya ETH’lerinizi cüzdanınıza taşıyın
Diğer rehberlerde defalarca anlatıldı belki ama yine de hatırlatmakta fayda var: kripto para birimlerinizi alım satım borsaları tarafından sunulan dijital cüzdanlarda uzun süre saklamaktan mutlaka kaçının. Bu tip platformlar, cüzdanın kontrolünü kendi ellerinde tuttukları için fonlarınızın güvenliğini tehlikeye atarlar. Bunun yerine, coin’lerinizi istediğiniz herhangi bir cüzdan servisinde saklayabilirsiniz. Dilerseniz donanım cüzdan da kullanabilirsiniz. Konu hakkında detaylı bilgi almak için, Bitcoin ve Ethereum cüzdanları hakkındaki rehberlerimizi inceleyebilirsiniz.
Piyasada birçok cüzdan seçeneği var, ancak cüzdan seçerken mutlaka aklınızda bulundurmanız gereken bir özellik, ERC20 token standardını desteklemesidir.
ERC20, bugüne kadar sunulan en geniş kapsamlı token standardıdır. Ayrıca, Ethereum ağı için resmi biçimde kullanılır. Bu nedenle, Ether'i destekleyen hemen her cüzdan ERC20 uyumlu olacaktır.
4. ICO token satın alın
Bir ICO projesine kaydolduktan ve ödeme yapmak üzere gerekli meblağı cüzdanınızda hazırladıktan sonra tek yapmanız gereken, kripto para biriminizi projenin adresine göndermek.
5. Kripto paranızı ilgili adrese göndererek ICO'ya katılın
Her ICO kampanyasının ana hedefi paranızı almaktır. Bu nedenle süreci mümkün olduğunca kolay hale getirmeye çalışıyorlar. Çoğu zaman, projenin web sitesi size nasıl yatırım yapılacağına dair ayrıntılı talimatlar yer alır.
Ancak, para gönderirken çok dikkatli olmalısınız.
Öncelikle, web sitesinin adresini birkaç kez kontrol edin. Google arama sonuçlarınızın üstünde reklam olarak listelenen sahte ICO web siteleri de çıkmış olabilir. Bunlar, gerçek web sitelerine çok benzer görünecek biçimde hazırlanırlar ve ilk bakışta aradaki fark anlaşılmayabilir. Web adresleri de orijinallerine çok benzer. Genellikle kolay fark edilmeyecek biçimde bir veya iki simgesi farklı olur.
İkinci olarak, projenin cüzdan adresini olabildiğince çok kontrol edin. Çevrim içi sahte adres oluşturan sahtekarlar ve kimlik avcıları her zaman tetiktedirler. Bu nedenle paranızı yanlış yere göndermemek konusunda son derece dikkatli olmalısınız. Eğer bu gerçekleşirse, paranızı asla geri alamazsınız.
Popüler ve ilgi çekici ICO'lara aynı anda Ether gönderen binlerce insan denk gelebilir. Böyle bir durum olduğunda darboğaz yaşanacaktır ve işlem süreleri de olması gerekenden biraz daha uzayacaktır. İşleminizin son durumunu, buradaki linke tıklayıp cüzdanınızın adresini arama çubuğuna girerek kontrol edebilirsiniz.
Son olarak, işleminiz için olması gerekenden biraz daha fazla Ether eklemeyi unutmayın. Bu fazladan ETH, Ethereum ağı içinde işlem yapılmasını sağlayan “gas” ödemesi için kullanılacak. Bu tutar bir nevi işlem komisyon ücreti gibi düşünülebilir. Ne kadar “gas” ödemesi yapmanız gerektiği genellikle projenin web sitesinde ifade edilir.
6. ICO token’larınızı cüzdanınıza aktarın
Yeni satın aldığınız token’ları dijital cüzdan hesabınıza göndermelisiniz. Bu işlem hemen gerçekleşmezse endişelenmeyin ve sabırlı olun. Kampanya türüne bağlı olarak, token’larınız anında da gelebilir, haftalar veya aylar sonra da gelebilir. Ayrıca, yoğun ICO dönemlerinde birçok işlem gecikir. Projenin başında belirtilen “deadline (son tarihler)” güncellenebilir. Dolayısıyla, gelişmeleri sürekli takip etmelisiniz. Bunun en iyi yolu da forumlarda diğer yatırımcılarla iletişim kurmaktan geçer.
Bazı durumlarda, token’ları aldığınız gibi hemen işlem yapamayabilirsiniz. ICO projesinin baştan belirlenen kurallarına göre bu durum değişiklik gösterir. İşlem yapmaya dair detaylı bilgilere projenin web sitesi üzerinden erişebilirsiniz.
7. ICO token’larını nasıl saklayacağınızı belirleyin
Yine, her zaman olduğu gibi token’larınızın güvenliğinden emin olmalısınız.
Çoğu ICO, token’larının önde gelen cüzdan servisleri tarafından, özellikle de Ethereum’un resmi cüzdan servisi olan MyEtherWallet tarafından desteklenmesi için gerekli ön koşulları sağlar. Token desteklenmiyor olsa bile, çeşitli servisler aracılığıyla ERC20 token ekleme işlemi gerçekleştirilebilir.
Eğer bir donanım cüzdanı kullanıyorsanız, herhangi bir ERC20 token’ını cihazınıza aktarılabilir ve MyEtherWallet üzerinden yönetilebilirsiniz. Donanım cüzdan üreticileri, desteklenen kripto para birimlerini sürekli güncellerler. Yatırım yaptığınız token bu desteği sunuyorsa, yapmanız gereken tek şey resmi üreticilerin donanım yazılımının en son sürümünü indirmek ve kurmaktır.
ICO süreci sonrası token nasıl alınır?
ICO süresi sona erdiğinde proje yeterince başarılı olmuşsa, token’ları borsalarda listelenmeye başlar. Hangi alım satım platformu tarafından desteklendiği, projeye göre değişir. Hangi borsanın uyumlu olduğunu bulmak için, projenin kendi sitesi üzerinden duyuruları takip edebilir veya Bitcoin Forum’un Altcoin bölümünü üzerinden belirli bir token ile ilgili konuya erişebilirsiniz. Alternatif olarak CoinMarketCap, mevcut olan kripto para birimlerinin yanı sıra, bu token’ların işlem görebilecekleri borsaları da listeler.
Bir token borsada listelendiğinde, çoğu zaman Bitcoin ve Ether üzerinden işlem görecektir. Borsada işlem yapma ile ilgili konuları da içeren Bitcoin ve Ether satma konusundaki kapsamlı rehberlerimizi inceleyebilirsiniz.
Token’larımı satın aldım, şimdi ne olacak?
Bu sorunun kesin bir cevabı yok. Bu bir yatırım… Token’larınızı edindikten sonra temel olarak iki seçeneğiniz vardır: elinde tut ve temettü kazan veya başka token’lar ile değiş tokuş yap.
Temettü / kâr payı kazanımı
Piyasada pek çok başarılı ve kârlı ICO bulunuyor. Şirketler, ICO aşamasını başarıyla geçtikten sonra, kendini piyasada daha güvenilir ve köklü bir kurum haline geldiğinden değeri de yükselmeye başlar. Aynı zamanda token değeri de artacaktır ve bu da yatırımcıların daha yüksek kârlar elde etmelerini sağlar.
Ayrıca token’lar, yatırımcılara belirli avantajların yanı sıra ürün veya hizmete gelecek dönemde de erişim olanağı verir. Bu bağlamda, ICO'lar katılımcıların yatırım için ödüllendirildiği geleneksel kitle fonlaması yöntemlerine çok benzerler.
Örneğin bazı projeler, erken dönem yatırımcıları için token bonusu sunarlar. Örneğini verdimiz projede yüzde 100 ila 300 oranında kâra geçmek mümkün. Kripto para borsası olmayı hedefleyen İskandinav SCCEX girişimi ise farklı bir örnek oluşturuyor. Girişim; ücretsiz ticaret, para yatırma ve çekme işlemlerinin yanı sıra dünya çapında tamamen ücretsiz kullanılabilen Aurora banka kartı hizmeti sunuyor. Bu hizmetler sadece erken dönem ICO katılımcılarına özel olarak veriliyor.
Son olarak eğer ICO, EtherO platformunda kurulabilecek bir DAO (Decentralized Autonomous Organisation – Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon) tarafından yapıldıysa, token sahibi aynı zamanda organizasyonun alacağı kararlarda söz sahibi olmak üzere oy kullanma hakkına da erişir.
Token ticareti
Edindiğiniz token, kripto para borsalarından birinde listelendikten sonra artık işlem yapabilmeye başlıyorsunuz. ICO token’ı listelendikten sonra, uzunca süre Bitcoin ve Ether tek alım opsiyonu olarak kalacaktır. Diğer para birimleri ile işlem yapmak için bir süre beklemek gerekir. Ancak token çok kullanılır ve talep artarsa destek sunulmaya başlar. Gelgelelim bazı token’ların hiçbir zaman listelenmeyeceğini de unutmamak gerekir.
Yüksek ihtimalle uzunca süre yatırımınız ile baş başa kalacaksınız. Büyük bir zarar da yaşayabilirsiniz, tahminlerin üstünde yükseliş de görebilirsiniz. Unutmayın ki, ne yükseliş ne düşüş süreklilik garantisi verir. Token değeri istikrarlı bir şekilde artmaya devam edebileceği gibi, bir kereye mahsus bir olay da yaşanmış olabilir. Büyük yükseliş yaşayıp ardından dibi boylaması da mümkün.
Oynak piyasa değerlerine sahip token’ların zirve ve dip noktalarını yakalamak için düzenli takip şarttır. Sürekli ekran başında olunamayacağı için birçok borsa, “kayıp önlemek” için belirli değerlerde otomatik alım ya da satım yapmak üzere emir verilmesini mümkün kılar.
Kripto para ticaretinde ziyadesiyle “eğer” ve “fakat” kelimelerini duyarsınız. Kartlarınızı doğru oynarsanız büyük kazançlar elde edebilirsiniz. Burada verilebilecek en iyi örnek, 2014 yılında yaklaşık 0,30 dolar civarında ICO fiyatı ile piyasaya sürülen Ethereum olacaktır. Bu yazıyı hazırladığımız esnada, yani piyasaya sürülmesinden dört yıldan daha az süre sonra token başına 940 dolar seviyesinden işlem görüyor. Kazanç oranını varın siz hesaplayın.
ICO'ya kimler katılabilir?
ICO'ya yatırım yapmak için para harici pek bir şeye ihtiyacınız yok. Temel olarak aktif bir internet erişimi ve Bitcoin veya Ether sahibi olmak yeterli. Blockchain teknolojisi sayesinde yatırımlar, dünyanın hemen her yerinden sembolik komisyon ücretleri karşılığında ve genellikle birkaç dakika içinde yapılabiliyor.
Ancak, bulunduğunuz bölgede ICO’ların yasal olduğundan emin olun. ICO, kripto paralar gibi dünyanın her yerindeki resmi kurumlar tarafından düzenlenmeye çalışılan önemli olgulardan biri. ICO'lar; Çin ve Güney Kore gibi bazı ülkelerde açıkça yasaklandı. Bazı ülkelerde ise belirli düzenlemeler getirildi ve oralarda da yasak söz konusu olabilir. Sözgelimi Rusya'daki düzenleyici kurumlar, projelerin ICO aracılığıyla elde edebileceği toplam para miktarı ve kişilerin yatırım yapabileceği miktarlar konusunda sınırlamalar getirmeyi ciddi biçimde düşünüyorlar.