Ethereum, tam bir yıl önce bugün, Merge güncellemesi ile Proof of Work'ten (PoW) Proof of Stake'e (PoS) geçiş yaptı. Ethereum, gerçekleştirmiş olduğu güncelleme ile bir sene içerisinde enerji kullanımında büyük bir azalma kaydederken, aynı zamanda ağ erişimlerinde de gözle görülür bir iyileşme kaydetti. Ancak Merge'ün, Ethereum'daki tüm sorunları giderdiği söylenemez.
Merge sonrası Ethereum'daki en dikkat çekici gelişme, Ethereum ağının toplam güç tüketimini büyük ölçüde azaltan, enerji tüketen iş kanıtı (PoW) mutabakat mekanizmasından PoS'a sismik geçiş oldu.
Cambridge Alternatif Finans Merkezi'nin verilerine göre Ethereum ağı, PoW kapsamında çalışırken kullandığı yaklaşık 21 terawatt saatlik elektriğe kıyasla enerji kullanımının yüzde 99,9'dan fazla azaldığını gözlemledi.
Ethereum deflasyonist hale geliyor
Daha az güç kullanmanın dışında Merge, Ethereum ağının ekonomik olarak deflasyonist hale geldiğini de gözlemledi, yani ağı güvence altına almak için verilen yeni Ethereum (ETH) sayısı, sonsuza dek arzdan kaldırılan ETH miktarından daha fazla oldu.
Ethereum veri sağlayıcısı ultrasound.money'nin verilerine göre, Merge'den bu yana 300.000 ETH yakıldı. Mevcut yakma oranlarına bakıldığında ise toplam ETH arzının yılda yüzde 0,25 oranında azaldığı tespit edildi.
Birçok yatırımcı Ethereum fiyatının bu yeni deflasyonist baskıya yanıt olarak yükseleceğine inanırken, ETH'nin fiyatında beklenmedik artış umutları bankacılık krizi ve yükselen enflasyon gibi bir dizi makroekonomik rüzgârla sarsıldı.
Özellikle, ETH'nin büyümesi, bu yılın ilk çeyreğinde Bitcoin (BTC) fiyatındaki büyümeye kıyasla soluk kaldı.
Fiyat hareketi bir yana, proof-of-stake yükseltmesinin ana teması, ağı güvence altına almak için madencilerin yerine stakerların kullanılmaya başlanmasıydı.
Nisan 2023'teki, yani bir sonraki Shapella yükseltmesi, ETH'yi büyük kitleler halinde stake etmeye yönlendirdi. Bu değişimden en çok yararlananların da Lido ve Rocket Pool gibi likit stake sağlayıcıları olduğu söylenebilir.
Liquid stake'ler öne geçiyor
DeFiLlama'nın verilerine göre, Merg'den bu yana, likit stake sağlayıcıları Ethereum ortamına hakim olmaya başladı ve şu anda likit stake protokolleri aracılığıyla 19,5 milyar dolardan fazla ETH stake ediliyor.
Piyasaya sürüldüğünde sırada Lido, stake edilen tüm ETH'lerin yüzde 72'sini oluşturarak açık ara en büyük stake sağlayıcısı konumundaydı.
Bununla birlikte, Labry CEO'su Lachlan Feeny de dahil olmak üzere birçok Ethereum destekçisi, madencilik için pahalı, sofistike donanım engellerini ortadan kaldırdığı için stake etmeye geçişi överken, likit staking'in yükselişiyle ilgili temel endişelerden biri, özellikle Lido Finance olmak üzere staking sağlayıcılarına verilen kontrol seviyesi oldu.
Ayrıca en az beş Ethereum likit stake sağlayıcısının, Ethereum ağının merkeziyetsiz olarak kalmasını sağlamak amacıyla yüzde 22'lik bir limit kuralı uygulamak için çalıştığı söylenebilir.
İlginizi çekebilir: Genesis, trade hizmetlerine son veriyor
Özellikle, Lido'nun haziran ayında kendi kendini sınırlamamak için yüzde 99,81'lik bir çoğunlukla oy kullanması, Ethereum destekçisi Superphiz'in stake sağlayıcılarının "işaret zincirindeki doğrulayıcıların çoğunluğunu kontrol etme niyetini ifade ettiğini" açıklamasına yol açmıştı.
Lido voted by a 99.81% majority not to self-limit. They have expressed an intention to control the majority of validators on the beacon chain.https://t.co/T16rTdM3gm
— superphiz.eth ️ (@superphiz) August 31, 2023
Bu hamle, Ethereum'da doğrulamanın potansiyel merkezileşmesi konusunda yaygın endişelere de yol açtı.
Lido şu anda ağdaki 14 milyar doların üzerindeki tüm stake edilmiş Ethereum'ların yüzde 32,26'sını kontrol ediyor. Uzun vadede Ethereum'un likit stake ile onsuz olduğundan daha iyi durumda olacağına eminim, ancak hala aşılması gereken pek çok zorluk mevcut.
Feeny ayrıca kısa vadede Ethereum için en büyük endişenin, ABD'deki kripto ve blokzincirine karşı artan düzenleyici baskı olduğunu belirtti.
Feeny "Özellikle ABD'deki düzenleyici kurumlar şu anda ABD merkezli blokzinciri endüstrisini ortadan kaldırmaya kararlı görünüyor" yorumunda bulundu.
Blokzincir şirketlerinin ABD'de faaliyet göstermesi zor hale gelirse, bu Ethereum ve küresel blokzincir topluluğu için yıkıcı olur.
Stake dışında, müşteri çeşitliliği de önemli bir mesele olmaya devam ediyor. Vitalik Buterin, 5 Eylül'de Kore Blockchain Haftası'nda katıldığı bir sçleşide merkezileşme sorununu çözmek için ele alınması gereken altı temel soruna dikkat çekti.
Şu anda, 5.901 aktif Ethereum node'unun çoğunluğu Amazon Web Services gibi merkezi web sağlayıcıları aracılığıyla çalıştırılıyor ve birçok uzman Ethereum blokzincirini merkezi bir hata noktasına karışı savunmasız bıraktığını iddia ediyor.
Buterin'e göre Ethereum'un uzun vadede yeterince merkeziyetsiz kalabilmesi için sıradan insanların node'ları çalıştırmasının daha kolay hale getirilmesi gerekiyor ki bu da node operatörleri için maliyetlerin ve donanım gereksinimlerinin büyük ölçüde azaltılması anlamına geliyor.
Buterin'in ise buna ilk çözümü, düğüm operatörleri için veri gereksinimlerini neredeyse sıfıra indirerek merkezi sunuculara olan bağımlılığı ortadan kaldıran statüsüzlük kavramıydı.