Kripto para piyasalarının yasalarca tanınması, özellikle kurumsal yatırımcının ilgisini ve güvenini kazanmak için kritik rol oynuyor. Bir kripto varlığın yasal bir zemine oturtulabilmesi için ise öncelikle mevcut varlıklar cinsinden tanımlanması gerekiyor. 

Bitcoin (BTC) ilk çıktığında dijital bir varlık değil de, örneğin yeni nesil bir patates kızartması olarak kabul görseydi, tarım bakanlığının ve sağlık bakanlığının ilgili yasalarına göre bir düzenlemeyle karşılaşacaktı. Elbette yasa düzenleyiciler, kripto paranın yenilebilir bir varlık olmadığı bilinciyle daha mantıklı seçenekler arasından tercih yapıyor. Bu konuda uzun zamandır beklenen açıklama geçtiğimiz hafta Ether (ETH) için geldi. 

ABD Emtia Vadeli İşlemler Komisyonu (CFTC), Ethereum ağının kripto para birimini bir emtia olarak tanımladı. Komisyon Başkanı Heath Tarbert, Cointelegraph’ta 10 Ekim günü yayımlanan habere göre Ether ile vadeli işlem sözleşmeleri de oldukça yakında.

Emtia veya menkul kıymet arasında ne fark var?

En temelden başlamak gerekirse, menkul kıymet finansal bir enstrüman olarak işlem görüyor. Hem menkul kıymetler hem de emtianın parasa bir karşılığı bulunsa da, menkul kıymet iki kişi arasında değil birden fazla taraf arasında alınıp satılıyor. Menkul kıymet ve emtianın kesiştiği nokta ise vadeli işlemler oluyor. 

Zira bir emtia vadeli işlemi üzerindeki opsiyon sözleşmesi, menkul kıymet olarak kabul ediliyor. Bu opsiyonlar birer türev niteliği taşıyor ve kayıpları azaltmak ya da prim kazanmak için kullanılabiliyor. Geleneksel emtialar arasında altın, gümüş ve tarım ürünleri bulunuyor. Bu emtialar günlük kullanımda da yer alıyor ve borsada arz-talep üzerinden fiyatlandırılabildiği için değer taşıyor. 

Ethereum bir emtia: Peki bu neden önemli?

Yazının başında belirtildiği gibi, yatırım dünyasının kripto parayı yaygın olarak kabullenebilmesi için bu paranın yasal bir zemine oturtulması gerekiyor. FX Empire yazısında bu gereklilik şöyle özetleniyor:

Bir varlığın nasıl tanımlandığı; onun yasal açıdan hangi kuruluşlar tarafından denetleneceğini, hangi mevzuatlara tabi olacağını belirliyor. Özellikle yeni bir teknoloji ortaya çıktığında, mevcut varlıkları baz alarak bir “kılıfa uydurmak” gerekiyor. Dahası, farklı regülatörlerin yetki alanları nedeniyle bir kılıfa giren varlık, diğer yetki alanlarının dışında kalmış oluyor.

Konu kripto para olunca çarşı tam olarak bu noktada karışıyor. Kripto paralar hem finansal hem teknolojik açıdan pek çok yıkıcı yeniliği beraberinde getirdiği için, sundukları kullanım alanları da kişiden kişiye değişiyor. Kripto parayı bazıları değer saklama aracı olarak kullanırken, kimileri de direkt olarak paraya alternatif bir ödeme yöntemi olarak görüyor. Dahası, farklı ülkeler dahi kripto parayı farklı bir finansal araç olarak görebiliyor.

ABD’de Emtia Vadeli İşlemler Komisyonu’nun aldığı “Ethereum bir emtiadır” kararı, aslında bir yandan da Ether’in bir para birimi, yatırım aracı veya diğer herhangi bir varlık olmadığı anlamına geliyor. Alınan bu kararın, diğer kripto paralar için de emsal oluşturabilecek nitelikte olduğunu belirten Kripto Para Uzmanı Onur Gözüpek, şöyle açıklıyor:

“Çünkü bu sınıflandırma, Ethereum'un da Bitcoin gibi ticaret borsalarında alıp satılabilmesine olanak sağlayacak. Önümüzdeki yıl içinde ABD borsalarında Ethereum vadeli işlemlerinin de başlayacağını öngörebiliriz. Bu tanımlamanın ABD'li bir regülatör tarafından yapılması, diğer ülkelerde de kripto paraların tanımlanmasıyla ilgili örnek oluşturabileceği için önem taşıyor.”

Avrupa, Ethereum'da vadeli işleme 2018'de geçmişti

CTFC tarafından alınan "Ethereum bir emtiadır" kararını gecikmeli bulan Kimlic CEO'su Gökhan Seçkin, Cointelegraph'a yaptığı açıklamada İngiltere'nin ETH ile vadeli işleme geçtiğimiz yıl yeşil ışık yaktığını şöyle anlattı:

"Birleşik Krallık'ta 11 Mayıs 2018'den beri FCA denetiminde Ethereum vadeli işlem sözleşmeleri ticareti yapılıyor. Hatta bu konuda Avrupa'nın önde gelen borsalarından Kraken'in 4 Şubat 2019'da bir şirket satın alması bile olmuştu. Fakat Amerikan vatandaşları Kraken üzerindeki vadeli işlemlere erişemiyordu. CFTC'nin bu kararı Amerika'da da vadeli işlemlerin önünü açmış oldu."

Ethereum ile yapılacak vadeli işlemler sözleşmelerinin yatırım dünyası dışında da olumlu etkileri olacağını vurgulayan Seçkin, ETH’nin emtia olarak kullanıldığı bir tabloyu şu şekilde çizdi: 

“Özellikle Ethereum ağı üzerindeki uygulama geliştiricileri ETH cinsinden olan uygulama gelirlerini gelecekteki bir tarihte sabit bir fiyattan satabilecekler. Bu da gelirlerini Amerikan Doları cinsinden sabitleme imkanı sağlayacak. Giderlerin Amerikan Doları olduğu bir dünyada bu nakit akışı dengesi açısından önem taşıyor."

Emtia kararı borsalardaki işlem hacmini düşürebilir

Sosyal medyada Selcoin adıyla analizler yayınlayan kripto para uzmanı, ABD’de yetkili kurumun Ethereum’u bir emtia olarak tanımlamasının, kripto paranın daha geniş bir kitle tarafından kabul edilmesine zemin oluşturacağını belirtti ve ekledi:

“Yasal mevzuata tabi kurumların Ethereum’u emtia olarak satışa sunması, borsaların hacmini düşürecektir. Çünkü büyük ölçekli yatırımcılar, regülasyonla yönetilen kurumları tercih eder.”

Türkiye için yakın gelecekte benzer bir karar öngörülüyor mu?

İngiltere ile başlayıp, bu hafta itibarıyla ABD’de devam eden “kripto parayı mevzuat çerçevesinde değerlendirme” trendinin Türkiye’de hayata geçmesi konusunda uzmanlar pek iyimser değil. 

Türkiye Cumhurbaşkanlığı’na bağlı olup, blockchain alanında çalışmalar yapan bir birimin olduğunu hatırlatan Selcoin, “Buna karşın, ülkemizde kripto para ile sivil toplum örgütlerine bağış dahi yapılamıyor. Bu alanda çok daha fazla efor sarf etmemiz gerekiyor.” dedi.

Kripto para alanında benzer kararların yakın zamanda çıkmasına ihtimal vermeyen Onur Gözüpek ise böyle bir çalışma için öncelikle kripto paranın yasal olarak tanımlanması ve bu tanıma bağlı kalacak şekilde düzenlenmesi gerektiğini hatırlatıyor. Yine de Gözüpek’e göre önümüzdeki yıllarda bir kripto mevzuatı için kamudan ilk sinyaller gelmeye başladı:

“11. Kalkınma Planı’nda Merkez Bankası'nın blockchain tabanlı dijital para çıkarması, Türkiye'nin gündemine alınması, kripto paralar konusunda da olası bir düzenlemenin önümüzdeki yıllarda yapılabileceğinin işareti olarak yorumlanabilir.”