İlk token arzı (Initial Coin Offering – ICO) süreci boyunca milyonlarca karar vermek durumunda kaldınız. Yine de vermeniz gereken çok önemli bir karar daha karşınızda duruyor: ICO token’larınızı hangi platformda yayımlayacaksınız?

Neyse ki, piyasada kafa karıştırıcı çok fazla seçenek yok. Sayıları bir elin parmaklarını geçmeyen platformlar arasından seçim yapmanız yeterli. Kararınızı belirleyecek en büyük etmen de şüphesiz projenizin türü olacaktır.

ICO için blockchain platformu nasıl seçilir?

ICOWatchList’in verilerine göre, ICO projelerin yüzde 82'den fazlası Ethereum tabanlı token’lar ile satışa sunuluyor. Platform şu anda en uygun ve kullanımı en kolay hizmeti sunduğu için bu oranın yakın gelecekte değişmesi pek mümkün gözükmüyor.

Öte yandan, piyasada deyim yerindeyse tekel konumuna erişmek üzere olan ve tak çalıştır şeklinde hemen her projeye uyum sağlayan Ethereum, ölçeklenebilirlik ve güvenlik gibi sorunları da içinde barındırıyor. Sektörde çok büyük yere sahip olan ve üzerinde binlerce farklı projenin aktif biçimde çalıştığı Ethereum, halihazırdaki sorunlarına yeterince hızlı çözüm üretecek gibi durmuyor.

Çözüm Ethereum cephesinden gelmezse, piyasada yeni nesil çözümlerini sunmak için hazırda bekleyen EOS, Cardano, Tezos ve benzeri platformlar aracılığıyla gelecektir. Bunlar gibi projeler kullanıma geçtikten sonra, şüphesiz ki piyasa çok daha rekabetçi hale gelecek.

Şu an için bahsini ettiğimiz bu alternatif platformların toplam pazar payı yüzde 8'in altında. Öyle ki, ICO'sunu Ethereum'dan farklı bir platformda başlatılan projelerin çoğu, bahsi geçen platformun aynı zamanda geliştiricileri oluyor. Geliştiriciler ya birbirlerini şahsen tanıyorlar, ya aralarında ortaklık sözleşmesi var ya da aynı ülkede yaşıyorlar.

Ekosistemin en köklü kripto para ağları üzerindeki en temel sorun, saniyede işleyebilecekleri işlem sayısında karşımıza çıkıyor. Ethereum’un saniyede işlediği sayı 30 seviyelerinde geziniyorken, yazının ilerleyen kısımlarında listeleyeceğimiz diğer platformlar saniyede en az 100 işlem gerçekleştirebiliyorlar.

Bir diğer sebep ise “hype” ya da bir başka deyişle abartılı popülerlik. Belirli bir platform çok fazla popüler olduysa, bazı ICO projeleri sırf popülerlikten istifade etmek için o platformu tercih edebiliyorlar. Böylece platformun ismi sayesinde ekstra yatırım toplamaları mümkün olabiliyor. Elbette bunun kötü bir strateji olduğunu söyleyemeyiz.

Son olarak, projelerin yaklaşık yüzde 9'u kendi blockchain platformlarını geliştirmeyi tercih ediyor. Bunu yapmayı planladıklarında mutlaka net bir sebep öne sürüyorlar. Mesela Ethereum, Bitcoin’in sahip olduğu blockchain ağının yeteneklerini, eşler arası ödeme sisteminin ötesine taşımak için geliştirildi. Ripple ve Stratis gibi diğer girişimler çoğunlukla büyük kurumsal müşterilere, bankalara ve ödeme sağlayıcılarına hitap eden projeler için özel olarak geliştirdiler.

Hazırladığımız bu rehberde, halihazırda mevcut olan en başarılı beş ICO platformunu sizler için değerlendireceğiz.

Spock with Ethereum

Ethereum

Ethereum platformu çok fazla anlatmaya gerek yok aslında. Kripto para ekosisteminin en ünlü figürlerinden Vitalik Buterin tarafından geliştirilen ve blockchain pazarına yüksek oranda hakim olan Ethereum’un token’ı Ether, Bitcoin'in ardından dünyanın en değerli ikinci kripto para birimi konumunda.

Ethereum'un başarısının ana nedenlerinden biri, Ethereum token standardı olarak da bilinen ERC-20 teknolojisi. Bu token’lar açık kaynaklı ve akla gelebilecek her amaç için kolayca kullanılabiliyorlar. Aynı zamanda evrenseldirler… Ether'i destekleyen her kripto para borsası veya cüzdan hizmeti, ERC-20 ile geliştirilmiş token’ları kolayca sistemlerine entegre edebilir.

Platform aynı zamanda Solidity adı verilen kendi programlama diline sahip. Ethereum'da token yayımlamak nispeten kolay bir şey olsa da, para biriminin belirli amaçlara uygun biçimde ince ayarının yapılabilmesi için Solidity konusunda yetkin olmak gerekir.

Buradaki ana sorun, programlama dilinin çok yeni ve nispeten az bilinmesinde karşımıza çıkıyor. Bu durum bazı zorluklar yaratabiliyor. Ancak, yazılım dilinde ustalaştıktan sonra, token’ın özelleştirme potansiyelinin tek sınırı tasarımcının hayal gücü oluyor.

Platform, kullanımda olduğu yıllar süresince EOS, Bancor, Sirin Labs ve benzer birçok başarılı projeye ev sahipliği yaptı. Ethereum ile geliştirilen birçok proje 70 milyon dolardan fazla yatırım topladı.

Daha önce de belirttiğimiz gibi, Ethereum platformuyla ilgili birçok sorun var. En acil çözülmesi gereken sorunlardan biri, platformun işlem yeteneklerinin şu anda saniyede 30 işlemle sınırlı olması. Diğer taraftan EOS'un saniyede en az 1 milyon işlem yapmayı planladığı söylemek kıyas açısından önemli olsa gerek.

Ayrıca, token oluşturma kolaylığı, çok sayıda dolandırıcılık amaçlı ICO'nun Ethereum'da geliştirilmesine, bir başka deyişle güvenlik kusurlarının ortaya çıkmasına neden oldu. Bu durum, açık biçimde platformun itibarını etkiledi ve bazı projelerin geri adım atmasına neden oldu.

Waves token platform and coins

Waves

Waves, Alexandr Ivanov tarafından 2016 yılında geliştirilen Rus merkezli bir proje. Şu anda Ethereum'un ardından ICO token’ları oluşturma konusunda en popüler ikinci platform konumunda.

Waves söz konusu olduğunda, gerekli tüm işlevler eklentiler aracılığıyla sisteme ilave edilebileceğinden, kullanıcının karmaşık sözleşmeler kodlamasına gerek kalmaz. İstemcinin mevcut sürümü içinde; dijital cüzdan, platforma ait merkezi olmayan borsa ve token yayımlama aracı yer alıyor.

Waves üzerindeki projeler Scala programlama dili kullanılarak oluşturuluyor ve bu sistemde Waves-NG adlı tamamen yeni bir protokol kullanılıyor. Bitcoin’in ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek için tasarlanan Bitcoin-NG sisteminin elden geçirilmiş versiyonu olan bu platform, hissenin kanıtı (proof-of-stake – PoS) konsensüsü ile çalışır. Bu protokol sayesinde ağ, saniyede yaklaşık 100 işlem gerçekleştirebilir.

ICO'larını bu platform üzerinde başlatan ve token’larını Waves üzerinde barındıran çeşitli projeler hayata geçti. Bunların en dikkat çekenlerini şöyle sıralayabiliriz:

  • Primalbase – 24 saatte 3.100 BTC topladı
  • zrCoin – 7 milyon doların üzerinde yatırım aldı
  • Chronobank – 5,4 milyon dolar topladı
  • MobileGo – 53 milyon dolar elde etti

A boy with NEO blockchain platform

NEO

NEO (eski adıyla Antshares), Çin menşeli bir platform. Eğer kripto para tarihinden bir şey öğrendiysek rahatlıkla söyleyebiliriz ki, bu adamlar çok farklı bir yoldalar.

Hepimiz biliyoruz ki hükümetlerin kripto para birimleri ve ICO'lara karşı tutumu nispeten olumsuz, ancak büyük kurumlar ve bankalar blockchain teknolojisinin potansiyelinden heyecan duyuyorlar.

Bu nedenle NEO, her zaman düzenlemelere tam olarak uymaya önem veriyor. Ayrıca platformun Çin iş dünyası ve hükümeti ile çalışmayı hedefleyen OnChain gibi kardeş şirketi bulunduğu gibi, çok sayıda projeye stratejik destek veren Microsoft China’ya kadar uzanan geniş bir ortaklık ağı bulunuyor.

Platform, “Delegated Byzantine Fault Tolerance – dBFT” ismi verilen delegeli konsensüs protokolü uyguluyor. Geleneksel hissenin kanıtı (Proof-of-Stake – PoS) protokolünün modifiye edilmiş hali olarak düşünülebilir. Muhasebeci olarak tanımlanan NEO token sahipleri, delegeler adına oy kullanabiliyor ve ağın herkes için çalışmasını sağlıyorlar.

Bu protokolde, herhangi bir işlemi onayı için çok sayıda node’dan haber bekleme gereği  olmadığından, ağın saniyede işlem gücü yaklaşık 1.000’e ulaşıyor. Öte yandan bu yaklaşımda, kayıt tutan node’ların çoğunluğu NEO ekibi tarafından işletildiği için protokol asla merkezi olmayan bir ağ haline dönüşmeyecek.

NEO'nun ana avantajlarından biri, yazılımcılar tarafından iyi bilinen çok sayıda programlama diline destek vermesi. 

NEO Core ile C# ve Java dili destekleniyorken, NEO platformunu desteklemek için oluşturulan küresel bir açık kaynak geliştirici, tasarımcı ve çevirmen grubu olan City of Zion üzerinde Python ve Javascript desteği bulunuyor.

Yazının hazırlandığı dönemde NEO platformunda neredeyse 30 ICO bulunuyordu. NEO platformu başarı yakalamış ICO'lardan bazıları ve topladıkları yatırımlar şöyle sıralanabilir:

NEM blockchain platform

NEM

2015 yılında hayata geçen NEM, kurumsal kripto para ve blockchain platformu. Java dili kullanılarak tamamen sıfırdan yazılmış olan NEM’in, C++ sürümü de yapım aşamasında. Platformun sahip olduğu blockchain yazılımı, Japonya'da yer alan birkaç özel şirket ve ticari kurum tarafından test edilen ticari bir blockchain sistemi olan Mijin tarafından alınmıştı.

Platform, blockchain teknolojisine birçok yeni özellik kazandırdı. Bunlar arasında çoklu imza destekli hesap, şifreli mesajlaşma, itibar sistemi ve önem kanıtı (Proof-of-Importance – PoI) algoritması yer alıyor. Bahsini ettiğimiz PoI algoritmasında kullanıcının önemi; sahip olunan token adedi ve cüzdan üzerinden yapılan işlem sayısına göre belirleniyor.

NEM geliştiricilerinin ifadesine göre platform, saniyede 4.000 işlem ile piyasadaki en yüksek sayıya ulaşmış durumda. Dahası, platformu tercih eden geliştiriciler, geniş özelleştirme olanaklarından faydalanabiliyorlar. Geliştiriciler, merkezi olmayan kimlik doğrulama sistemi gibi ihtiyaç duydukları özellikleri diledikleri gibi blockchain’e ekleyebiliyorlar. Bu özellik, kendi akıllı sözleşmelerini uygulamak isteyen projeler ve kullanıcılar için son derece yararlı oluyor.

NEM platformu üzerinde başarı elde etmiş en önemli ICO'lar arasında, 14 milyon dolar toplayan Dimcoin ve 10,9 milyon dolar elde eden Loyalcoin projeleri var.

A man and Stellar blockchain platform

Stellar

Stellar platformu, bir zamanlar Bitcoin işlemlerinin yüzde 70'inden fazlasını gerçekleştiren Mt GOX ve Ripple gibi projelerin arkasındaki isim olan Jed McCaleb ortaklığında kuruldu. Bilmeyenler için hatırlatmak gerekirse Jed, şirketteki payını tamamen satmıştı. Meşhur hack skandalı sonrası ise Mt GOX baştan kodlanmıştı.

Platformda merkezi bulunmayan bir borsa yer alıyor. Bu sayede ICO esnasında satılan token’lar ilk günden itibaren alım satım işlemlerine tabi tutulabiliyor. Buradaki token’lar, diğer platformlardan daha ucuz ve daha hızlı biçimde satılabiliyor. İşlemlerin uzlaşma süresinin 5 saniye ortalamaya sahip olması da önemle belirtilmesi gereken bir husus. Zira Ethereum platformunda bu süre 3,5 dakika olarak hesaplanıyor. Platformda gerçekleşen her 100.000 işlemin maliyeti ise sadece 1 sent.

Stellar'ın web sitesinde şöyle bir açıklama yer alıyor: “Ethereum en etkileyici programlama yeteneklerine sahip olsa da, karmaşık akıllı sözleşmeler gerektirmeyen ICO'lar için en iyi seçimin Stellar olduğuna inanıyoruz.”

Takdir edileceği üzere ICO projelerinin büyük çoğunluğu akıllı sözleşme ihtiyacı duymadan, sadece temel token özelliklerini talep ediyor.

Stellar ile geliştiriciler; C++, Java ve Python gibi aşina oldukları programlama dillerini kullanabiliyorlar. Platform, uzlaşı sağlanması için bir dizi node’un oluşturduğu küme üzerinde çalışan Stellar Consensus Protocol (SCP) isimli prosedürü kullanıyor.

Stellar'da ICO düzenleyen ilk proje olan Mobius, saniyede 1.000 işlem yapabildiklerini ve 2.000’den fazlasını yapmak için “kolayca ölçeklendirebileceklerini” bildirmişlerdi.

Mobius'tan bahsetmişken değinmeden olmaz: Ethereum’u, AOL ve MySpace’e benzeten girişim, 39 milyon dolar toplamayı başarmıştı. 10 milyon dolar civarında fon elde eden SureRemit isimli proje de Stellar’ın başarılı ICO’larından biriydi.