White paper nedir?

Başarılı olmayı hedefleyen her İlk Token Arzı (Initial Coin Offering – ICO) projesi, iyi hazırlanmış bir teknik dokümana, yani white paper’a ihtiyaç duyar.

White paper; projenin çözmeyi hedeflediği sorunun ana hatlarını, bahsi geçen bu sorunun çözüm yöntemini, kullanacak ürünleri, mimarisini ve kullanıcılarla kuracağı etkileşiminin detaylarını içeren teknik bir dokümandır.

“White paper nasıl hazırlanır?” sorusunun birkaç temel cevabı bulunuyor. Hazırlanacak white paper’ın hangi temel özelliklere sahip olması gerektiği aşağı yukarı bellidir. Teknik doküman içinde mutlaka bulunması gereken temel noktalar şu şekilde listelenebilir:

  • Giriş
  • Feragatname
  • İçindekiler
  • Piyasanın ve problemin tanımı
  • Ürünün açıklaması ve bahsi geçen problemi nasıl çözeceği
  • Token’lar; kaç adet, neden, ne şekilde, ne zaman sunulacak?
  • Toplanan yatırım nasıl kullanılacak?
  • Geliştirici ekip
  • Yol haritasıp

White paper nasıl yazılır?

White paper hazırlama

White paper’ın ilk bölümü, genellikle yasal açıklama yapmak ve potansiyel kullanıcılara uyarıda bulunmak için kullanılır. Feragatname yazısı genellikle bu bölümde yer alır. Yasalar gereği kimi ülke vatandaşlarının bu projeye katılamayacağı ya da projeye yatırım yapılması durumunda kesinlikle kâr getireceği gibi bir garanti verilmediğinin bu kısımda belirtilmesi önemlidir.

Hemen her makalede olduğu gibi, teknik dokümanda da yazının en zorlayıcı kısmı giriş paragraflarıdır. Bu süreci kolaylaştırmak adına yazıyı, müstakbel token sahiplerine hitap eden CEO tarafından kaleme alınmış bir mektup gibi düşünebilirsiniz.

White paper’ın ilk bölümü, projenin çözmek istediği sorunu ana hatlarını çizmek, bahsi geçen bu sorunun neden önemli olduğunu açıklamak ve hatta sorunun çözülmemesi durumunda nasıl sonuçlar oluşacağına değinmek için kullanılmalıdır.

Okuyucunun dikkatini çekmenin çok önemli olduğu bu kısımda, belgeyi okumanın faydalarını ortaya sermek ve projeden ne bekleneceğine dair bir genel görünüm sunmak mühimdir. Bu noktada grafik, tablo ve şema gibi kullanılabilecek her türlü aracı kullanmak faydalı olacaktır.

A man painting over a book

White paper, bütünüyle ele alındığında teknik bir dokumandır. Genellikle 25 sayfa uzunluğunda hazırlanırlar. Teknik açıklamaların olduğu bu dokümanın, kolayca erişilebilir biçimde ve tek tıklamayla ulaşılabilen bölümler halinde sunmak son derece önemlidir. Okuyanı bilgilendirici ve iyi yapılandırılmış “içindekiler tablosu” kesinlikle çok işe yarar.

Teknik doküman içinde tanımlanmasını gerekli bulduğunuz terimler varsa, bu bölüm içinde bir de sözlük oluşturabilirsiniz.

Projenizden bahsedin

Doküman içinde, projeniz hakkında derinlemesine açıklamaya yapmaya olanak sağlayacak biçimde yer bırakın. Burada, potansiyel yatırımcılarınıza mevcut piyasa koşullarında tam olarak nerede pozisyon alacağınızı açıklayın. En önemlisi, projenin ne olduğunu ve hangi aşamalardan oluştuğunu açıkladığınızdan emin olun.

Araştırmalara, somut gerçeklere veya analizlere dayandırılmadıkça, white paper içine dahil edeceğiniz sayılar ve yüzdelik oranlar kimsenin ilgisini çekmeyecektir. Gereksizse, kullanmayın.

Projenin durumu: Bu bölüm içinde, projenin mevcut hali hakkında ayrıntılı bir açıklama yer almalıdır. Prototiplerden elde edilen veriler, varsa ilk kullanıcı bilgileri, geliştirme stratejisi ve genel hedefler açıklanmalıdır.

Gerçek yatırımcıların çoğu, ortaya koyabileceği somut bir projesi olan, ekosistemini meydana getirmiş ve projeye ait token’ın hayatta kalmasını sağlayacak kullanıcı tabanını oluşturmuş projeleri destekleyecektir. Bu unsurlardan herhangi birine sahipseniz, dokümanın okuyucularına bunu açıkça sunduğunuzdan emin olun.

Finansal veriler: White paper’ın büyük bölümünü projenin finansman bilgilerine ayırdığınızdan emin olun. Projenizin neden kendi token’ına ihtiyaç duyduğunu, nasıl ve ne zaman dağıtılacağını, ICO token’larının ne kadarla sınırlı olacağını ve satışların ne zaman başlayacağını net biçimde açıklayın.

A stack of coins

Yatırım kullanım planı: Yatırımcılar, paralarının nereye gideceğini ve projenin belli başlı görevleri yerine getirmek için ne kadar paraya ihtiyaç duyduğunu tam olarak bilmek isterler.

Her şeyden önemlisi, white paper içinde “tanışma/ağ kurma etkinlikleri”, “sektörel gelişim”, “çeşitli giderler” gibi ek harcama kalemlerinden asla bahsedilmemelidir. Teknik doküman, toplanan paranın tamamının ürün geliştirme için harcanacağını açıkça belirtmeli, başka bir konudan söz etmemelidir.

Yol haritası: Son olarak, white paper içinde sadece projenin ayrıntılı teknik açıklaması değil, aynı zamanda geliştirme sürecini açıklayan yol haritası da bulunmalıdır. Gelecek 12 ila 24 ay için derinlemesine bir çalışma planı sunulmalıdır. Yol haritası içinde beta sürümün çıkış tarihinin belirtilmesi de tercih sebebidir.

Yatırımcılar, yol haritasında yer alan kimi aşamaların tamamlanmış olmasından hoşnut olurlar. Eğer aştığınız kilometre taşları varsa bunları dokümanınız içinde mutlaka belirtin.

Ethereum’s 2017 roadmap

ICO geliştirme ekibinden bahsedin

Geliştiriciler; projenin ayrılmaz ve en önemli parçasıdırlar. Sunum dokümanında da bu isimlerden yeterince bahsedilmelidir. İsmi açıklanmayan geliştiricilere sahip bir ICO’nun, çok nadir istisnalar dışında başarılı olamayacağını söyleyebiliriz.

White paper’ın bundan sonraki kısmı tamamen teknik açıklamadan ibaret olacağından, insani dokunuşun yer alması gereken bu son alanda, geliştirici ekibin fotoğrafları ve kısa biyografileri ile yatırımcıların gözünü okşamanız avantajınıza olacaktır.

People discussing bitcoins

Takım üyelerinden bahsederken, projenizin arkasındaki kişilerin kim olduğunu açıklamakla kalmayıp, proje için neden bu kadar önemli olduklarından ve ne gibi konularda uzman olduklarından bahsedin.

Geliştiricilerin daha önce kazandıkları deneyimlerle bu projeye nasıl katkı sağlayacaklarını belirttiğinizden emin olun. Ekip üyelerinden herhangi biri blockchain veya kripto para ile ilgili projeler konusunda deneyime sahipse, bunu net biçimde belirtin.

Ayrıca, projenin danışmanları hakkında da bilgi verebilirsiniz. Danışmanların isimlerinden bahsederken, projeye değer katacaklarından ve konu hakkında yeterince bilgi sahibi olduklarından emin olun. Sırf ismi değerli diye projeyle ilgili olmayan kişileri buraya eklemeyin.

Biçim, dil ve yerleşim

White paper hazırlarken akademik tarzda, resmi yazı dili kullandığınızdan emin olun. Belgenin çok açıklayıcı ve profesyonel tonda olması gerekir. Belli bir konuyu seçmek ve sadece o konuya odaklanmak daha doğru olduğundan çerçeveyi dar tutmanızda fayda var.

Genellikle white paper yazarları, belli bir göreve odaklanmak yerine potansiyel kullanım senaryoları ve teknolojilerinin gelecekteki olası uygulamaları hakkında bilgi aktarma eğilimindedirler.

Örneğin blockchain altyapısını kullanarak parti şapkaları satmayı düşünüyorsanız, 2025 yılına kadar başka bir girişimle iş birliği kurup özelleştirme hizmetleri sunma niyetinizden veya “yakın gelecekte” farklı modellerdeki şapkaları ve kepleri de stoklarınıza dahil etme hedeflerinizden bahsetmeyin. Parti şapkalarını blockchain'e entegre etme konusuna odaklanın. Token’larınızı parti şapkalarını geliştirmek için nasıl kullanılacağınıza, nasıl yeni ip modelleri veya süsleme çeşitleri oluşturacağınıza odaklanın.

White paper, daima olgular üzerinden ilerlemelidir. Varsayımlar, tahminler ve henüz doğrulanmamış iddialar kullanmaktan kaçının.

Ayrıca belirtmeye gerek yok belki ama dilbilgisi ve yazım hatalarından arındırılmış bir teknik doküman oluşturmak son derece önemlidir. Baştan sona tüm metni kontrol ettiğinizden emin olun. Tüm metnin imla hatalarından arındırılması, baştan sona belli bir ahenk ve üslupla yazılması, profesyonel gözükmesini sağlayacaktır.

White paper dokümanınızı birkaç farklı dili destekler biçimde sunmak istiyorsanız, ortalama 25 sayfalık belgeyi 150 ila 200 dolar bir maliyetle profesyonel biçimde çevirtebilirsiniz. Çeviri konusunu ekip içinde çözmek yerine işi uzmanlarına bırakmak en doğrusu.

Pushkin with a laptop

White paper nereye gönderilecek?

Birkaç yıl öncesine kadar ICO kampanyaları ve white paper’lar Bitcoin ile ilgili forumlarda paylaşılırdı. Projeye ait ilk mesajda, white paper yer alırdı. Şimdilerde ICO’ların hem sayısı hem de popülerliği arttığı için çoğu projeye ait white paper, kendi resmi web siteleri üzerinde yayımlanıyor.

GitHub ve aktif biçimde kullanılan kripto para forumları gibi seçenekler hala geçerli, ancak white paper’ın tek noktadan dağıtılıyor ve tüm linklerin aynı dokümana gidiyor olması son derece önemli. Dokümanı farklı platformlar için kopyalayıp yapıştırmak doğru bir hamle değildir. Akıllıca olan, asıl dokümanın bulunduğu konuma link vermektir. Böylece doküman üzerinde yapılan güncellemelere herkes kolayca ulaşabilir.

ICO white paper şablonları

İş dünyasıyla alakalı her karmaşık dokümanda olduğu gibi, çevrim içi biçimde sunulan white paper’lar için de birçok şablon hazırlanmış durumda. Genel olarak bu tür şablonların kullanımı, gerek kripto para topluluğu gerekse yatırımcılar tarafından hoş karşılanmaz. Benzersiz ve kaliteli bir ürün hazırlıyorsanız, white paper tasarımının da benzersiz olması için zaman ve emek harcamanız gerekir.

ICO'ların popülerliği arttıkça, sektöre yeni girenlere teknik doküman hazırlamayı öneren birçok serbest çalışan ortaya çıktı. Piyasa geneline bakıldığında, teknik doküman hazırlamak için en az 100 dolar talep ediliyor. Elbette ciddi projeler, freelance yazarlardan yardım almak yerine kendi uzmanları ile birlikte doküman hazırlamayı daha uygun göreceklerdir.

Şurası kesin ki, bir ICO’nun satışını belirleyecek ana etmen white paper’dır. Ekibinizin geliştireceği ürüne dair özgün vizyon bu doküman aracılığıyla anlatılır ve haliyle iş ciddiye alınmalıdır. Bu işi sizin adınıza yapması için freelance yazarı görevlendirmek, vasat altı sonuç elde etmekle sonuçlanabilir. Dolayısıyla, ihtiyaç duyulan yatırım hiçbir zaman toplanamayabilir.

A graffiti artist drawing the word “Hack”

Başarılı olmuş white paper örnekleri

İyi yazılmış ve bunun sonucunda başarı elde etmiş ICO white paper’larına şu üç örneği verebiliriz:

  • Ethereum — 15,5 milyon dolar yatırım aldı
  • Quoine — 105 milyon dolar yatırım aldı
  • DigixDAO — 5,5 milyon dolar yatırım aldı

Yaşam boyu onur ödülü: Ethereum Useless – “Cidden, bu token’ı satın almayın!” sloganı eşliğinde, web sitelerinde yazılmış birkaç cümleden oluşan dünyanın en kısa yazılmış white paper’ını sunan şaka amaçlı ICO… Şaşırtıcı şekilde bu ICO, yazının hazırlandığı dönemde tam olarak 257,213 dolar yatırım toplamıştı.