Akıllı sözleşme cüzdanları nedir?
Akıllı sözleşme cüzdanları, kullanıcılara geleneksel cüzdanlardan daha fazla güç ve güvenlik sağlayan, kendi kendini yürüten, anlaşma koşullarını otomatik olarak uygulayan komut dosyası anlaşmalarıdır.
Akıllı sözleşme cüzdanları, bir blokzincir üzerine inşa edildikleri ve kullanıcıların akıllı sözleşme teknolojisini kullanarak dijital varlıklarını yönetmelerini sağladıkları için merkezi olmayan uygulamalar (DApps) olarak kabul edilir. Bu cüzdanlar, kullanıcılara kripto varlıklarını kendi kendilerine saklamaları için bir araç sağlar. Ayrıca, paketlenmiş işlemler, gaz ücretlerini farklı bir token ile ödeme olanağı, özelleştirilebilir kurtarma seçenekleri ve daha fazlası gibi işlevleri kolaylaştırırlar.
Akıllı sözleşme cüzdanlarının getirdiği avantajlar şunlardır:
Daha iyi güvenlik
Varlık hırsızlığını veya yetkisiz erişimi önlemek için akıllı sözleşme cüzdanları şifreleme yöntemlerini ve blokzincir teknolojisini kullanır. Cüzdan, kullanıcının özel anahtarını güvenli bir şekilde saklar ve şifreler, böylece bilgisayar korsanlarının kullanıcının fonlarına erişmesini çok daha zor hale getirir.
Şeffaflık
Tüm işlemler ve akıllı sözleşme kodları blok zincirinde yer alır ve bu da şeffaflık sağlar. Örneğin, bir kullanıcı hileli davranışlardan şüphelenirse cüzdan kayıtlarının doğruluğunu teyit etmek için blok gezgini üzerinden işlem geçmişine bakabilir.
Adem-i Merkeziyetçilik
Merkeziyetsizlik sayesinde, akıllı sözleşme cüzdanları sansüre ve tek hata noktalarına karşı duyarlılıklarını azaltır.
Özelleştirilebilir özellikler
Akıllı sözleşmeler, kullanıcıları harcama sınırlamaları, çoklu imza işlemleri ve programlanabilir kurallar gibi özelleştirilebilir özelliklerle güçlendirerek dijital varlıkların kontrolünü bireysel ihtiyaçlara göre uyarlıyor.
Akıllı sözleşme cüzdanlarının kullanım alanları nelerdir?
Akıllı sözleşme cüzdanları, Web3 ekosisteminin işlevselliğini DeFi hizmetlerine erişim, merkezi olmayan kimlik, varlık yönetimi, oylama sistemleri ve daha fazlası gibi çeşitli şekillerde geliştirir.
Akıllı sözleşme cüzdanları, hızlı ödemeler, borç verme, token ticareti, likidite sağlama, DApp'lerle etkileşim kurma ve merkezi olmayan borsalarla entegrasyon dahil olmak üzere çeşitli amaçlar için kullanılabilir. İşte akıllı sözleşme cüzdanlarının birkaç kullanım örneği:
DeFi servislerine erişim
Akıllı sözleşme cüzdanlarındaki bir entegrasyon özelliği, kullanıcıların doğrudan cüzdanlarından çeşitli merkezi olmayan finans (DeFi) platformlarına erişmelerini sağlar. Kullanıcılar, geleneksel finans kurumlarına bağlı kalmadan borç verme ve varlık ödünç alma gibi DeFi faaliyetlerinde bulunabilirler. Dahası, kullanıcılar akıllı sözleşme cüzdanlarını bu platformlara bağlayarak DeFi hizmetleriyle etkileşime girebilirler.
Merkeziyetsiz kimlik
Akıllı sözleşme cüzdanları, merkezi olmayan kimlik sistemlerinin ayrılmaz bir parçası olabilir. İnsanlar verilerini akıllı bir sözleşmenin içinde tutarak, bu verilerle ne yapabilecekleri ve ne kadar erişilebilir oldukları üzerinde daha fazla kontrole sahip olur ve gizliliği korurken kimlik hırsızlığı olasılığını azaltır.
Güvenli varlık yönetimi
Multisig ve yapılandırılabilir erişim kontrolleri gibi özellikler, akıllı sözleşme cüzdanlarını kişi ve kuruluşların dijital varlıklarını güvenli bir şekilde yönetmeleri için bir çözüm haline getirmektedir. Örneğin, bir işletme, erişimi yalnızca yetkili personelle sınırlamak için akıllı bir sözleşme cüzdanı kullanarak dijital varlıklarının güvenliğini artırabilir.
Ortak karar alma
Kuruluşlar veya gruplar, harcama kararlarının toplu olarak alınmasını sağlamak için akıllı sözleşme cüzdanlarını kullanabilir. Örneğin, kar amacı gütmeyen bir kuruluş nakit para serbest bırakmak için multisig akıllı sözleşme cüzdanı kullanabilir. Cüzdan, nakit parayı serbest bırakmadan önce birkaç yönetim kurulu üyesinin onayını gerektirecek ve süreci (ve temel paydaşları) daha hesap verebilir hale getirecektir.
Oylama sistemleri
Akıllı sözleşme cüzdanlarının kullanılması oylama sürecini çok daha şeffaf ve verimli hale getirebilir. Her bir akıllı sözleşme bir oyu yansıtacaktır. Oylama sürecinin dağıtılmış bir defter üzerinde izlenmesi, seçim bütünlüğünün korunmasına yardımcı olur ve manipülasyon girişimlerini engeller.
Web3'te çok imzalı akıllı sözleşmelerin rolü nedir?
Multisig cüzdanlar, bir eylemi gerçekleştirmek için birden fazla kişinin onayını gerektirir. İmza sahiplerinin çoğunluğunun onayı ile işlem yapılmasını sağlarlar.
Bir multisig ya da çok imzalı akıllı sözleşme cüzdanı, bir işleme devam etmek için birden fazla imza sahibinin onayını gerektirir. Cüzdan "m-of-n" imza prensibini kullanır, yani bir işlemin onaylanması için belirlenen n imzacıdan m'sinin onay vermesi gerekir. Çoklu imza yöntemlerinin kullanılması cüzdana ekstra bir güvenlik katmanı ekleyerek saldırılara karşı direncini güçlendirir.
n değeri, seçilen imzacıların toplam sayısını temsil eder. Her imzanın kendine özgü bir özel anahtarı vardır. N değeri arttıkça, cüzdan daha dağıtık ve daha güvenli hale gelir. m değeri, bir işlemi yetkilendirmek için gereken minimum imza sayısını ifade eder.
Bir örnek, multisig cüzdanının nasıl çalıştığını daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır. Bir 3-of-4 multisig cüzdanında, dört imza sahibi olacaktır (n = 4) ve bir işlemin gerçekleştirilmesi için bunlardan en az üçünün onayı gerekecektir (m = 3).
ERC-4337 akıllı sözleşme cüzdanlarının işleyişini nasıl geliştirir?
ERC-4337, harici olarak sahip olunan hesaplarla (EOA'lar) bağlantıyı ortadan kaldıran ve daha yaratıcı ve kullanıcı dostu tasarımları kolaylaştıran bir hesap soyutlama yaklaşımı getiriyor.
ERC-4337 öncesinde, akıllı sözleşme cüzdanları genellikle sınırlamalarla karşılaşıyordu. Bazen hala özel anahtar yönetimi içeren EOA'larla etkileşime giriyor ve işlemlerin yürütülmesi için merkezi aktarıcılara ihtiyaç duyabiliyorlardı. Blok zinciri aktarıcıları, verilerin çeşitli blok zinciri ağları arasında taşınmasına ve iletişim kurmasına yardımcı olan üçüncü taraf hizmetlerdir. Harici varlıklara olan bu bağımlılık, tam merkeziyetsizlik için çabalayan projeler için bir endişe kaynağıydı.
ERC-4337, kişinin akıllı sözleşmeleri birincil hesapları olarak kullanmasına olanak tanıyan ve merkezi aktarıcıları, EOA'ları veya özel anahtarları ortadan kaldıran bir hesap soyutlama yaklaşımıdır. ERC-4337 sayesinde cüzdanlar daha yaratıcı ve kullanıcı dostu tasarımlar benimseyebilir. Geliştiricilerin cüzdanları otomatik ödemeler, benzersiz cüzdan kurtarma teknikleri ve çok faktörlü kimlik doğrulama gibi gelişmiş özelliklerle entegre etmelerini sağlar. Bu cüzdanlar daha güvenli, daha kullanıcı dostu ve daha çok yönlüdür.
Akıllı sözleşme cüzdanları ve normal cüzdanlar
Normal bir cüzdan ile akıllı sözleşme cüzdanı arasındaki fark, işlevselliklerinde ve hedeflerinde yatmaktadır.
Normal veya harici bir Ethereum cüzdanı, kullanıcıların Ethereum blok zincirindeki dijital varlıklarını saklamalarını, yönetmelerini ve bunlarla etkileşime girmelerini sağlar. Bu dijital varlıklar, Ethereum'un yerel kripto para birimi olan Ether'i (ETH) ve diğer ERC-20 tokenlerini içerebilir. Kullanıcıların fonlarına erişebilmeleri ve fonlarını yönetebilmeleri için her cüzdan benzersiz bir genel adres ve buna karşılık gelen bir özel anahtar veya tohum cümlesi oluşturur. Bu cüzdanlarla, Ethereum Sanal Makinesi (EVM) uyumlu tokenları gönderme ve alma ve işlem geçmişini izleme gibi temel görevler yerine getirilebilir.
Öte yandan akıllı sözleşme cüzdanı, daha fazla otomasyon ve karmaşık etkileşimleri kolaylaştıran programlanabilir bir cüzdandır. Kullanıcıların iki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) uygulamasına (fonlar için ekstra bir koruma katmanı ekleme), telefonda işlem imzalamasına, aylık harcama limitleri belirlemesine, sürekli işlem onayları olmadan blok zinciri oyunları oynamak için oturum anahtarları (tek bir oturum veya işlem için kullanılan geçici şifreleme anahtarları) oluşturmasına, fatura ödemelerini otomatikleştirmesine, merkezi olmayan cüzdan kurtarma işlemine ve daha fazlasına olanak tanır.
Akıllı sözleşme cüzdanları ile ilgili riskler ve dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?
Akıllı sözleşme cüzdanları geliştirmek için ileri düzeyde teknik bilgi gerekir. Ayrıca, yanlış bir adrese geri dönüşü olmayan bir işlemle sonuçlanan insan hatasına karşı dikkatli olmalıdırlar.
Tüm teknolojilerde olduğu gibi, akıllı sözleşme cüzdanları da potansiyel dezavantajlardan payını almaktadır:
Programlama karmaşıklığı
Akıllı sözleşme cüzdanlarının geliştirilmesi ve sürdürülmesi, geliştiricilerin ileri düzeyde teknik bilgiye sahip olmasını gerektiren karmaşık bir iştir. Arka uçtaki herhangi bir boşluk, kötü aktörlere içeri sızmak için alan sağlayacaktır.
Geri döndürülemez işlemler
Otomasyon, akıllı sözleşme cüzdanlarının temel bir özelliği olsa da, programdaki güvenlik açıkları veya hatalar, geri dönüşü olmayan kasıtsız kayıplara veya transferlere yol açabilir.
Erken aşama teknolojisi
Akıllı sözleşme cüzdanlarının arkasındaki teknoloji hala gelişmektedir. Akıllı sözleşme cüzdanlarını verimli bir şekilde kullanabilmek için son gelişmelerden haberdar olmak gerekir.
İnsan hatası
Sofistike akıllı sözleşme cüzdanları hassas programlama gerektirir. Her zaman insan hatası olasılığı vardır ve bu da güvenlik açıklarına neden olur.